lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

YA KI N TA Rİ HİN GERÇEKLERİ
üyesi vardır. 286 üyeden sadece 158'i uzun tartışmalardan
sonra cumhuriyet rejimine onay vermiştir. Bu sayı yarının
biraz üstüdür. Peki diğerleri hayır mı demişti? Onlar sadece
müstenkif, çekimser kaldılar. Onay artı sükut biçiminde yeni
rejim genelde kabul görmüştü. Başkası artık düşünülemezdi.
Fakat tabii cumhuriyetin hayatı, gerek çıkan ayaklanmalar,
gerek başarısız demokrasi denemeleri -Terakkiperver Cumhuriyet
Fırkası, Serbest Cumhuriyet Fırkası- göstermiştir ki
laik bir cumhuriyet rejiminin oturması için daha çok uzun
bir zaman geçmesi gerekmektedir. Bu münakaşa elan devam
edebilir. Ama Türkiye Cumhuriyeti'ni 3. Dünyadan ayıran
en büyük özellik, eski bir imparatorluğun askeri ve bürokratik
geleneğine dayanıyor olmasıdır. Kadrolar oradan gelmiştir.
İkincisi meşruiyet, yani kanunilik esası göze çarpmaktadır.
Anadolu hükümetinin ve meclisinin teşkili de, yapılan
seçimler de velev ki tek parti rejimi 28 yıl bu memlekette
hakim olsa da daima bu esası ,ortaya çıkarmaktadır. Üçüncüsü
fen bakımından, teknik bakımdan gelişmesini gösteren bir
cumhuriyetin, bir toplumun içine girdiği demokrasi mücadelesidir.
Şunu ifade etmek gerekir: Bu durum sadece İslam
dünyası için geçerli değildir, çünkü benzer durumda bir tek
Pakistan vardır. Orada da demokratik yapı sık sık kesintiye
uğramaktadır. 3. Dünya bloku dediğimiz o geniş dünyanın
içinde de bu demokrasiyi Hindistan'dan sonra kesintisiz ve
çoğulcu toplum sistemleriyle ne olursa olsun götüren Türkiye
olmuştur. Bu, üzerinde önemle durmamız gereken bir
konudur. 85 yıllık cumhuriyet hayatı aslında bir toplumun
değişmesi ve o değişmeyi kendisinin yaratabilmesinin, o
bilince ulaşabilmesinin çok canlı bir tarihi örneğidir.
125