You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
YA KIN TA Rİ HİN GERÇEKLERİ<br />
Böyle bir ticari ağın yoğun bir diplomatik ilişki getirmemesi<br />
mümkün değildi. 18. yüzyılın Türkiye İmparatorluğu her<br />
köşesinde Fransız medeniyetinin etkilerine ve tüketime açıktı.<br />
Fazlası var. Fransa 17. asır sonundan itibaren imparatorlukta<br />
bir yandan Cizviclerin açtıkları kurumlar, müesseseler<br />
ve okullar, diğer taraftan "Jeunes de langues" dediğimiz sonradan<br />
Avusturya'nın uyarlayıp tekrarladığı "Sprachknaben"<br />
yani Türkçe, Farsça, Arapça ile eğitilen değerli diplomaclar<br />
yetiştiriyordu. Bunlar Şark'ı biliyordu ve geniş bir tercüman<br />
ve konsolos ağını meydana getiriyorlardı. Halil İnalcık ve<br />
merhum Ali İhsan Gencer gibi araştırmacıların verdiği rakamlara<br />
göre bu Avrupa ülkelerinin bazıları 1500' e kadar<br />
tercüman kadrosu gösteriyordu. Tercümanlık yapan sözde<br />
kalabalığın içindeki gerçek ihtisas adamının sayısı ise ancak<br />
bir düzineyi bulur. Gerisi diplomatların ve sefaretlerin çeşitli<br />
menfaat sağladığı ve karşılığında yerli Levantenlere menfaat<br />
verdiği bir mekanizmaya dönüştü. İspanya göçünden beri ilk<br />
1,5 asırda bu gibi görevleri gören Musevi nüfus dışlanmıştı.<br />
17. asır genellikle iktisadi yönden Osmanlı-Türk unsuru ile<br />
Museviliğin birlikte çöküntü yaşadığı dönem olarak adlandırılabilir.<br />
Tekrar kapitülasyon konusuna dönecek olursak; özellikle<br />
18. asrın getirdiği devletler arası hukukun güvencesiyle<br />
kapitülasyon bir hayat tarzı, bir iktisadi güvence yaratır. Hiç<br />
şüphesiz ki benzer haklar Osmanlı tüccarı için de geçerliydi.<br />
Ama galiba imparatorluğun üretim yapısı dolayısıyla Osmanlı<br />
tüccarı, Venedik'te Fondaco dei Turchi'deki güzel günlerini<br />
bile artık devam ettirmekte zorlanmıştır. Bununla beraber<br />
Osmanlı tüccarının komşu ülkelerde iş görmediğini, kendi<br />
konsolos benzeri temsilcilerinin olmadığını düşünmeyelim.<br />
55
Change language