Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İLBER ORTAYLI<br />
na getirmiyor. Bu, yanlış bilgidir. Millet sisteminin içine<br />
girmiyorlar. Bunlar, ruhanileri yabancı tebaalı olduğu için<br />
daha çok bir avukat, bir hukuki temsilci vasıtasıyla devletle<br />
temasa geçerler. Ve kendilerine taife demek daha doğrudur.<br />
Bilhassa 1569, 1570, 1572 yıllarında Venedik'le olan savaş<br />
dolayısıyla Fransa 16. asırdan itibaren Osmanlı iktisadına<br />
ve kapitülasyon sistemine daha rahatlıkla girmiştir. O kadar<br />
ki bir ara İngiliz, Hollandalı, Portekizli, İspanyol, Sicilyalı,<br />
Anconalı ve Raguzalı gemiciler ve tüccarlar Fransız bandırası<br />
altında, yani onlara vergi vererek bu protektoradan istifade<br />
ile Osmanlı İmparatorluğu' nda karada ve denizde ticaret<br />
yapmışlardır. Bunun gibi Avusturya, İtalya ve Karadeniz<br />
Rus limanlarında da 18. ve 19. yüzyılda Türkler vardı. 19.<br />
Asırda Cavalı ve Hintli Müslümanlara biz de Osmanlı pasaportu<br />
verdik.<br />
Fransa ile asıl kapitülasyonların 1730'da Avusturya ve<br />
Rusya'ya karşı kaybettiklerimizi: geri aldığımız kazançlı<br />
anlaşma dolayısıyla verildiği tekrarlanır, doğrudur; Fransa<br />
18. yüzyıldaki ezeli ve ebedi rakip gibi görünen Rusya<br />
ve Avusturya ittifakına karşı Osmanlı Devleti'nin yanında<br />
diplomatik bakımdan ona müzahir olan bir kuvvetti.<br />
Ama mesele bu kadar da basit değildir. Fransız sanayinin,<br />
daha doğrusu manifaktörün ve mühendisliğin en üstün<br />
dönemini yaşıyordu ve Akdeniz'in her yerinde Fransızlar<br />
vardı. İzmir nüfusunda Rum, İtalyan ve Fransızlara, Halep,<br />
Trablusşam'da, aynı kompozisyona İskenderun, Kahire ve<br />
İskenderiye'de rastlamak mümkündü. Fransa, İstanbul'un<br />
Pera'sındaki geleneksel Cenovalı, Floransalı ve Venedikli<br />
İtalyan sakinlerin. yanında birdenbire büyümeye başlamıştır.<br />
54
Change language