17.11.2016 Views

lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

1876'DAN 198o'E<br />

ANAYASALAR<br />

Saro Dadyan'ın Osmanlı 'n ın Gayrimüslim <strong>Tarihin</strong>den<br />

No tlar adlı kitabında 1863 tarihinde Ermeni millerine verilen<br />

Millet Nizamnamesi bir anayasa olarak nitelendiriliyor. Aynı<br />

açıklamayı ondan evvel merhum Bülent Tanör yapmıştı;<br />

bunu imparatorluğun anayasasından evvel çıkarılan bir ilk<br />

anayasa olarak değerlendirmişti. Kuşkusuz Ermeni milletinin<br />

nizamnamesi geniş Ermeni-Ortodoks cemaatinin idaresinde<br />

sadece ruhanilerin değil, kuvvetlenmeye başlayan zengin<br />

Ermenilerin ve yüksek bürokrasinin üyeleri olan "amira"<br />

sınıfının da rol almasını düzenler. Bu iç nizamnameyi Ermeni<br />

milleti için bir "esas teşkilat" diye nitelendirebiliriz<br />

ama anayasa olmaktan uzak olduğu aşikardır.<br />

Her halükarda temel anayasal hakları birbiri ardından<br />

bahşeden, bu konuda çağına göre Müslüman ve gayrimüslimler<br />

arasında esaslı bir eşit statü getiren 1856 Islahat Fermanı<br />

ile daha evvelki 3 Kasım 1839 tarihli Tanzimat Fermanı' nı<br />

anayasal belgeler olarak saymalıyız. Bu ikisinin hazırlanışı<br />

129

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!