lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

İLBER ORTAYLI
diye düşünülerek Yemen'e gönderilmişti. Kumandan ve vali
vekili Neşet Bey ancak kendisi gibi genç subayları gönüllü
olarak yanında buldu. Enver Bey, Fethi (Okyar), Mustafa
Kemal (Atatürk), Nuri Bey gibi bu subaylar resmen değil,
gönüllü statüsüyle gönderilmişlerdir. Hilafete candan bağlı
yerel halkın kendi etraflarında toplanmaları ve onların kısa
zamanda eğitilmeleri ile İtalyanlar durduruldu. Tuaregler
ile Bedevilerin yanında kuloğlu denen, Anadolu'dan yerleşme
bazı küçük rütbeli subayların savaş gücü ile direniş
sürdürüldü.
Ceride sadece hilafet kaldı
İtalya az sayıdaki başarılı genç komutan ve direnen yerli
halka karşı etkili olamayınca güney Ege adalarına çıktı.
Bu arada Balkan Savaşı da çıkınca İtalya ile Uşi Anlaşması
yapıldı. 360 yıllık hakimiyet İsviçre'deki bu anlaşmayla
bitmiştir. Trablusgarp'ı tahliye ettik. Fakat padişah naibi
olarak vezir rütbeli bir memur gönderdik. Vakıflar ve halkın
dini haklarını denetlenecek, din adamı tayini İstanbul'dan
Şeyhülislamlıktan yapılacaktı. İtalya 90 bin altın karşılık
ödeyecek, İtalya'ya verilen kapitülasyonlar ilga edilecekti.
Libya' ya gönüllü komutanlar gitmeye devam etti. Yılmaz
Öztuna'nın verdiği bilgiye göre Osmanlı hanedanının parlak
genç subaylarından Şehzade Osman Fuat Efendi general rütbesi
ile komutayı devraldı ve direniş devam etti. Trablusgarp
ile Afrika'daki son Osmanlı vilayeti elden çıktı. Sembolik
bir Osmanlı hilafeti kaldı ama İtalyanlar ile olan savaş, genç
Türk komutanların etkin örgütlenme yeteneği ve savaşçılığını
gösterdi. Libya halkının da diğer Afrika halklarına göre çok
etkin savaşçılar oldukları anlaşıldı.
46