lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

YAKI N TA Rİ HİN GERÇEKLERİ
Ya bancılar ifin durum nasıl?
Onlar için de aynı. .. Bir mal taşınırken iç gümrük ödeniyor.
Yani yurtiçinde tıpkı Türk Hava Yolları gibi kendi başına
bir taşıma yapıp da muaf olmuyor. İlk limandan içeriye o da
öyle giriyor. Fakat orada başka türlü bir durum söz konusu.
Dıştan gelen mal, saf endüstri mamulatı ... Düşük kaliteli, göz
alıcı ve ucuz ve dahası kitle üretiminden çıkmış. Bizimkilerin
yaptığı manifaktür ürünü onunla baş edemiyor. Aslında daha
güzel ama o güzellik millete görünmüyor. Mesela kumaşta,
tekstilde Türk milleti kesinlikle güzelim Osmanlı işini bırakıp,
Manchester dokumalarını desen olarak beğenme gibi
bir görgüsüzlüğe düşüyor. Yani tıpkı eski güzel sedirlerimizi
atıp, yerine berbat koltuklar koymak gibi ... Bu değişiklik
milletlerin masum isteğidir. Tabii burada yeni bir pazarlama
söz konusu değil. Türkiye'de müşteriye hitap diye bir şey
yoktu. Bu yeni başladı. Ben gençken bile bu memleketin
sanayicisi piyasadaki zevk araştırmasını, beğeniyi kabul ve
tespit etmez, ona göre de bir şey değiştirmeyi düşünmezdi.
Halen de böyledir. Şimdi mesela bir sürü otomobil sanayii
var. Bu sektörde araştırma diye bir durum söz konusu mu?
Yok. İşte bu alışkanlık devam ediyordu. Şimdi şimdi değişmeye
başladı.
Düyun-u Umumiye İdaresi'nin siyasal otoritenin kullanım
alanındaki anlamı neydi?
Herkes mali alacağını ve menfaatini her zaman teminat
altında tutmak ister. Bu önemli bir husustur. Mesela
1. Dühya Savaşı' odan sonra Sovyeder bu tip borçları inkar
83