You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İLBER ORTAYLI<br />
yaşayamazsınız. Yani Osmanlı Oevleti'nin en büyük sorunu<br />
vergi kaynaklarını iyi tespit edip bunları sağlıklı vergilendirememesiydi<br />
. Bu gerçekten çok önemli bir husustur. İnsanlık<br />
tarihinde de asıl problem budur. Mısır niye büyük bir devletti?<br />
Çünkü Eski Mısır vergilendirme konusunda oldukça<br />
iyiydi. Roma niye imparatorluk oldu? Mısır'ı aldığı zaman<br />
bu sistemi kavramıştı. Şimdi sizin bu kaynakları tespit edip<br />
bunları vergilendirme, bu vergiyi doğru toplama ve bu asra<br />
uygun bir şekilde envanteri yapabilme hususiyetiniz yok ise<br />
ciddi probleminiz var demektir. O düzenleme geçen asırlarda<br />
vardı. Önceki çağlarda Türk Devleti geleneğini ve o<br />
devletin gelirleri orduya ve dar bürokrasiye yeterliydi. Ama<br />
19. asrın Türk devleti öyle değil. Yani eğitimle uğraşacak,<br />
sağlıkla uğraşacak, daimi bir ordu besleyecek ve dahası bu<br />
artık modern tekniğe dayalı bir ordu. Bunun için gerekli<br />
geniş bir bürokrat kadroya sahip olmak zorunda olduğu<br />
şüphesiz. Bunları nasıl karşılayacak? Kendi kaynakları yetmiyor,<br />
üstelik bunları kontrol edip modern bir şekilde kayıt<br />
altına da alamıyor. Dolayısıyla 18. ve 1 9. asrın ilmi dahilinde<br />
bütçe yapan, varidat ve mesarifatı önceden öngören ve ona<br />
göre harcama yapıp vergi coplayan devlet tekniğini ve mali<br />
tekniklerini alamamışlar. Peki bunu zamanla nasıl alıyor?<br />
Reform yapıyor. Mekteplerini kuruyor. Üstelik sırf idare<br />
okulu değil; bir süre sonra öbür modern devletler gibi kurmay<br />
akademisi (Erkan-ı Harb Mektebi) de kuruyor. Adam<br />
yetiştiriyor. Fransız mali mevzuatını, harcamalarına kontrol<br />
sistemini getiriyor. Mesela Oivan-ı Muhasebat'ı kuruyor. Asıl<br />
önemlisi, devlet hiçbir şekilde birtakım mali işlemleri tarh<br />
ve cibayeti (vergi koyma ve toplama) işini yürütemediği için<br />
78
Change language