Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İLBER ORTAY LI<br />
lı Arap dünyasında da önemli eğitim kurumları kurdukları<br />
bir gerçektir. Hatta Beyrut, Amerikalıların sayesinde Fransız<br />
ve Anglo-sakson kültürel kavgasının yansıdığı bir alandı. Bu<br />
nedenle II. Abdülhamid devrinde Türkçe eğitim veren oluşumlar,<br />
büyük vilayet merkezlerindeki sultaniler ve Şam'daki<br />
hukuk ve tıp mektebi gibi kurumların gerçekleştirilmesinin<br />
önemli bir atılım olduğunu unutmayalım. I. Dünya Savaşı<br />
sonunda, 1917 yılı içinde bütün bu havaliden çekildik ve o<br />
güne kadar son 30 yılın içinde yapılanlar çehreyi değiştirmiş,<br />
Türkçe ve Türk entelektüel hayatı kendini hissettirmeye başlamıştı.<br />
Şehirlerde beledi hizmetlerin geliştiğini, Halep, Şam,<br />
Trablusşam, Hayfa, Kudüs, Yafa, Mezopotamya'da Bağdat,<br />
Basra ve Musul gibi kentlerde çehrenin değişim gösterdiğini<br />
Sir Mark Sykes gibi dikkatli gözlemciler ve birçok seyyah<br />
tekrarlar. Birinci harbin yıkıcı ve ani sonucu Arap dünyasının<br />
bir kaos içinde yalnız kalmasına ve parçalanmasına neden<br />
olmuştur. Böyle bir netice olmasaydı daha mutedil ve dengeli<br />
bir gelişimin olacağı ve daha müttehid bir Arap dünyasının<br />
ortaya çıkacağı konusunda şüphe yoktu.<br />
1. Dünya Savaşı'nın arifesinde Osmanlı İmparatorluğu'nun<br />
parçalanmasına karar verilmişti. İngiliz-Fransız blokunun bu<br />
havalide başka birini görmeye tahammülü yoktu. Hatta<br />
müttefiki oldukları Rusya'yı bile ... Bolşevik Devrimi olmasa<br />
Rusya galipler arasında olacaktı. Ama Ortadoğu'da<br />
sadece kilise, manastır ve okullarıyla varlığını sürdüreceği<br />
anlaşılıyordu. İngiltere, Balfour Deklarasyonu ile Yahudi<br />
yurduna bir imkan tanıdı. Kolay yorum yapanlar, Ortadoğu'daki<br />
Yahudi varlığını İngiltere ile izah ediyorlar. Ancak<br />
Kayzer Almanyası' nın Filistin' e Hıristiyan Alman ve Almanca<br />
182
Change language