REVISTA VIII.qxp - Eixo Atlantico

CLIENTELISMO E GOBERNANZA: UNHA ÁNALISE DA FUNCIONALIDADE DO CLIENTISMO
tión. En caso de non cumprir coa súa palabra ou amosar incompetencia na xestión
dos asuntos encomendados o patrón perdería rápidamente prestixio entre
os seus conveciños pudendo por tanto ser sustituido por outros patróns que
amosen mayor capacidade de xestión. O político “programático” e racional
legal que opera dende as capitais políticas non lle pode merecer ao cidadán o
mesmo nível de confianza dado que este non ten capacidade de facerlle cumprir
a súa promesa en caso de incumprimento, nen sequera de reclamarllo. No
moderno clientelismo de partido non se pode por tanto falar dun electorado
cautivo como sí o era noutras formas históricas de patronazgo (KETTERING,
1988). O patrón cumpre por tanto a función de canalizar as demandas cidadáns
favorecendo a súa integración política ao sentir estes que as súas demandas
teñen algún tipo de audiencia en instancias superiores.
A segunda gran función da relación clientelar é a de conseguir un eficaz
funcionamento da administración pública. Os mecanismos clientelares sustituen
moitas das funcións das burocracias alí onde están presentes (MÁIZ,
1994) e indirectamente buscan adaptar o funcionamento das administracións
as demandas cidadáns conseguindo de facto un funcionamento menos intervencionista
e desburocratizado do poder político, aínda que máis corrupto. A
relación entre clientelismo e corrupción é difusa e indirecta (MÁIZ, 2005),
esto é, se ben a priori non teñen porque estar relacionados clientelismo e
corrupción si se pode constatar que moitas das actuacións clientelares son
corruptas. O que acontece é que a corrupción non parece estar vencellada,
contrariamente ao que se adoita pensar, coa ineficacia administrativa, máis ben
ao contrario. Se lle facemos caso aos traballos de Hernando de Soto sobre
corrupción e desempeño administrativo no Perú (HERNANDO DE SOTO,
2001), a corrupción engrasa a máquina administrativa e axiliza moito os trámites,
e por inmoral que parezca, e o é, o incentivo personal tanto do axente
mediador, quen se encarga personalmente da eficacia da xestión, como o do
propio burócrata consiguen eliminar trámites, reducir prazos e garantir bos
resultados para o cliente. Tampouco toda corrupción é inmoral como apuntan
ROTHBARD OU ROCKWELL (ROTHBARD, 1995; ROCKWELL,
1997), pois en moitos caso é a única defensa que ten o individuo fronte a un
poder que se extralimita nas súas atribucións e invade dereitos fundamentais
172