12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

saxelmwifoebriv procesebSi. igi ufro CrdilSi yofnas amjobineb<strong>da</strong> <strong>da</strong> adgils<br />

uTmob<strong>da</strong> politikur liderebs (ssrk-s <strong>da</strong>Slisa <strong>da</strong> religiuri identurobis Ziebis<br />

procesis <strong>da</strong>wyebis Semdegac ki). amave dros, mTeli Sua saukuneebis manZilze, rodesac<br />

qveynis politikuri <strong>da</strong> kulturuli sazRvrebi erTmaneTs ar emTxveo<strong>da</strong> <strong>da</strong> eTnikuri<br />

siWrelec bunebrivi movlena iyo, swored religia iyo barieri ucxoTa kulturuli<br />

eqspansiisa <strong>da</strong> asimilaciis gzaze, erovnuli konsoli<strong>da</strong>ciis efeqturi iaraRi.<br />

rac Seexeba umciresobebs, saqarTveloSi aris 11 somxuri samociqulo, 3 somxuri<br />

kaTolikuri, 8 rusuli marTlmadidebluri eklesia, 3 kaTolikuri taZari, 15<br />

muslimuri meCeTi, 14 sinagoga.<br />

eTnikuri umciresobebis kulturul ganviTarebas uzrunvelyofs 361 skola <strong>da</strong> 190<br />

<strong>da</strong>moukidebeli saskolo seqtori mSobliuri enis swavlebiT. universitetebSi<br />

arsebobs arsaxelmwifo enaze moqmedi fakultetebi; 4 saxelmwifo <strong>da</strong> 5 saxalxo<br />

Teatri. eTnikur umciresobaTa enaze gamoicema 21 gazeTi <strong>da</strong> 4 Jurnali.<br />

un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom eTnikur saTvistomoebSi araerTgvarovani situaciaa. magaliTad,<br />

qvemo qarTlis azerbaijanelebi ganaTlebas ZiriTa<strong>da</strong>d azerbaijanul enaze<br />

iReban, Si<strong>da</strong> qarTlisa — qarTul enaze. Tbilissi mcxovrebi somxebi integrirebuli<br />

arian qarTul sazogadoebaSi, rasac ver vityviT mesxeT-javaxeTis somxebze, romelTa<br />

umravlesoba qarTul enas ar flobs. berZnuli diaspora iyofa berZnulenovan <strong>da</strong><br />

Turqulenovan nawilad, ebraelebi — qarTulenovan <strong>da</strong> aSkenaz (rusulenovan evropel)<br />

ebraelebad <strong>da</strong> a.S.<br />

qveyanaSi arsebobs 120-ze meti arasamTavrobo organizacia, romlebic sxva<strong>da</strong>sxva<br />

eTnikur Tems warmoadgens. maTi nawili, faqtobrivad, romelime politikuri partiis<br />

<strong>da</strong>namatia, nawili ki, umoqmedoa. maTi monawileobis xarisxi qveynis sazogadoebriv<br />

cxovrebaSi maRali ar aris, Tumca ukanaskneli 2-3 wlis manZilze garkveuli winsvla<br />

SeimCneva.<br />

somxebi saqarTveloSi yvelaze msxvil eTnikur umciresobas Seadgenen. isini<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d Tbilissa <strong>da</strong> istoriuli javaxeTis raionebSi cxovroben. somxebi<br />

saqarTveloSi kompaqturad bolo 170 wlis manZilze arian <strong>da</strong>saxlebuli, ruseT-<br />

TurqeTis 1828-1829 ww. omis Semdeg.<br />

1989 wlis aRweris mixedviT, saqarTveloSi somxebis raodenoba 437 aTass aRematebo<strong>da</strong>,<br />

maTi umravlesoba javaxeTsa <strong>da</strong> mesxeTSi cxovrob<strong>da</strong>.<br />

eTnokonfesiuri TvalsazrisiT, mesxeT-javaxeTi saqarTvelos erT-erTi yvelaze<br />

gamorCeuli regionia. igi gamoirCeva, agreTve, samxedro-strategiuli mniSvnelobiT.<br />

samcxe-javaxeTi samxreT saqarTvelos mxarea, romelic TurqeTsa <strong>da</strong> somxeTs<br />

esazRvreba. <strong>da</strong>narCeni saqarTvelosagan mcire kavkasionis qedi yofs. 1989 w. aRweris<br />

mixedviT, <strong>mosaxleoba</strong> 231,649 kacs Seadgens. aerTianebs 6 raions: axalcixes, adigens,<br />

axalqalaqs, aspinZas, borjomsa <strong>da</strong> ninowmin<strong>da</strong>s. administraciuli centria qalaqi<br />

axalcixe.<br />

mosaxleobis udides nawils qarTvelebi <strong>da</strong> somxebi Seadgenen. saqarTveloSi<br />

mcxovreb somexTa umravlesoba — 200 000 _ swored mesxeT-javaxeTSi cxovrobs. 1989<br />

wlis aRweris monacemebiT, javaxeaTis <strong>mosaxleoba</strong>Si somxebi 53,7% Seadgendenen,<br />

amJamad maTi Sefardeba mniSvnelovnad gaizar<strong>da</strong> <strong>da</strong> 90% (somxuri wyaroebis mixedviT —<br />

97%) miaRwia, mesxeTSi ki — 1/3-s.<br />

saqarTveloSi ar arsebobs sxva regioni, sa<strong>da</strong>c eTnikuri umciresoba ase<br />

kompaqtura<strong>da</strong>a <strong>da</strong>saxlebuli.<br />

eTnikur mravalferovnebas religiuric emateba. qarTvelebis umravlesoba marTlmadidebelia,<br />

somxebisa — monofozoti-grigorianeli. Tumca aq istoriulad Zlieria<br />

rogorc qarTuli, ise somxuri kaTolicizmi. rusuli mosaxleobis (romelic bolo<br />

10

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!