12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

kaxis, zaqaTalisa <strong>da</strong> belaqnis raionebSi kompaqturad arian <strong>da</strong>saxlebuli qarTvelebi;<br />

lenqoranis <strong>da</strong>blobze cxovroben TaliSebi.<br />

TviT cneba `azerbaijani~ im teritoriasTan mimarTebaSi, romelic XX s. 20-ian<br />

wlebSi azerbaijanis ssr SemadgenlobaSi Sevi<strong>da</strong>, mxolod XX s. <strong>da</strong>sawyisSi gaCn<strong>da</strong>, xolo<br />

<strong>da</strong>mkvidr<strong>da</strong> 1918 w. 28 maiss azerbaijanis demokratiuli respublikis gamocxadebis<br />

Semdeg.<br />

azerbaijanis saxelmwifoebrioba amJamindel sazRvrebSi <strong>da</strong>dgin<strong>da</strong> sabWoTa ruseTsa<br />

<strong>da</strong> TurqeTs Soris moskovis 1921 w. 16 martis xelSekrulebis safuZvelze.<br />

religiuri sfero azerbaijanSi garkveul aRmavlobas ganicdis. es, pirvel rigSi,<br />

exeba dominirebad konfesias — islams. Tumca aRmavloba <strong>da</strong> ganviTareba azerbaijanisaTvis<br />

sxva tradiciul religiebsac Seexo. amasTan, gaCn<strong>da</strong> aratradiciuli, adre<br />

ucnobi mimdinareobebic. es, garkveulwilad, aixsneba wina 70 wlis mdgomareobiT,<br />

sazogadoebisaTvis saWirboroto sakiTxebze pasuxebis ZiebiT konfesiur sferoSi,<br />

gareSe Zalebis gaqtiurebiT.<br />

iseve rogorc TiTqmis yvelgan, politikuri Zalebi religias iyeneben rogorc<br />

masebze zemoqmedebisa <strong>da</strong> sakuTari gavlenis ganmtkicebis instruments, gareSe Zalebi<br />

— aseve sakuTari gavlenis gaZlierebisaTvis.<br />

rogorc aRvniSneT, azerbaijanSi ZiriTadi religia islamia, Tumca gavrcelebulia<br />

qristianoba <strong>da</strong> iu<strong>da</strong>izmic. muslimTa umravlesoba azeria, TiTqmis yvela isini Siitebi<br />

arian.<br />

qveyana SeiZleba <strong>da</strong>iyos or `muslimur zonad”: samxreTi moicavs teritorias baqo-<br />

Semaxa-evlaxi-ganja-gazaxi-naxWevnis xazi<strong>da</strong>n samxreTisaken, iranis sazRvramde. aq<br />

morwmuneTa ZiriTadi nawili Siitia: azerebi, TaliSebi, TaTebi, qurTebis nawili. arian<br />

sunitebic: axiska, TaTrebi, qurTebis nawili. aq cxovroben marTlmadidebeli qristianebic<br />

— rusebi, ukrainelebi, belorusebi, qarTvelebi; rusi raskolnikebi <strong>da</strong><br />

seqtantebi; germanelebi — kaTolikeni <strong>da</strong> luTeranebi; udebi — monofizitebi; somexigrigorianebi;<br />

iudevelebi — juuri (mTis ebraelebi), aSkenazebi (evropeli ebraelebi),<br />

qarTveli ebraelebi. XX-XXI ss. mijnaze gaCn<strong>da</strong> aratradiciuli mimdinareobebi:<br />

muslimuri — vahabitebi <strong>da</strong> nursistebi, nakSbandielebi, feizulistebi <strong>da</strong> sxv.;<br />

induisti-kriSnaitebi; protestantuli Temebi (qristianuli) 3 .<br />

CrdiloeTi zona mdebareobs ufro CrdiloeTiT — saqarTvelosTan <strong>da</strong> ruseTTan<br />

sazRvrisken. mosaxleobis ZiriTadi nawili sunitia: lezgebi <strong>da</strong> avarelebi, krizebi <strong>da</strong><br />

waxurelebi, budugebi <strong>da</strong> xinalugebi, ingiloTa nawili <strong>da</strong> azerebi. qristianebi<br />

warmodgenili arian rusebiT (ZiriTa<strong>da</strong>d raskolnikebi <strong>da</strong> seqtantebi), udinebiT<br />

(monofizitebi), marTlmadideblebiT — ingiloTa nawili, iudevelebiT — juuriT 4 .<br />

ssr kavSiris Seqmnis win azerbaijanSi arsebob<strong>da</strong> 2000-mde meCeTi, romelTa didi<br />

nawili 1930-ian wlebSi <strong>da</strong>angries an <strong>da</strong>xures. marTalia, meore msoflio omis wlebSi<br />

zogierTi meCeTi kvlav amoqmed<strong>da</strong>, rac ganpirobebuli iyo stalinis politikiT —<br />

nebismieri, maT Soris religiuri faqtoris gamoyenebiT moexdina sabWoTa xalxis<br />

mobilizacia nacisturi germaniis winaaRmdeg sabrZolvelad.<br />

1976 wels azerbaijanSi 16 registrirebuli meCeTi (14 Siituri <strong>da</strong> ori sunituri,<br />

aqe<strong>da</strong>n 7 — baqoSi) <strong>da</strong> madrasa arsebob<strong>da</strong>, sabWoTa kavSiris <strong>da</strong>Slis droisaTvis maTi<br />

ricxvi 200-mde avi<strong>da</strong> (araregistrirebulebis CaTvliT). sxva wyaros monacemiT, 1994<br />

wlisaTvis arsebob<strong>da</strong> 84 religiuri <strong>da</strong>wesebuleba, meCeTebis CaTvliT, romlebic<br />

3 Гусейн-Заде Р. А. Религия и политика: Взаимоотношения на азербайджанском фоне. – В журн.: Центральная Азия и<br />

Кавказ. № 3 (33), 2004, c.149.<br />

4<br />

iqve.<br />

12

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!