12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

aRzrdis `produqtebi~ iyvnen, islami rogorc ideologia araviTar rols ar<br />

asruleb<strong>da</strong>. amdenad, yarabaRis konfliqti imTaviTve ar aRiqmebo<strong>da</strong> rogorc sarwmunoebisaTvis<br />

brZola. rogorc odri oltStadti aRniSnavs, `miuxe<strong>da</strong>vad masobrivi<br />

in<strong>for</strong>maciis saSualebaTa mier termin `muslimur-qristianuli~ konfliqtis xSiri<br />

gamoyenebisa <strong>da</strong> Siituri faqtoris moSveliebisa, azerbaijaneli Turqebi ar mimarTavdnen<br />

religiur ideologias. islami, romelic mniSvnelovani faqtori iyo kulturul<br />

<strong>da</strong> pirad sferoSi, azerbaijanSi arasdros gamoiyenebo<strong>da</strong> politikuri mobilizaciis<br />

mizniT, eris SekavSirebisaTvis an romelime mniSvnelovani politikuri Zalis<br />

CamoyalibebisTvis~ (Alstadt A. The Azerbaijani Turks: Power and IDentity Under Russian Rule.<br />

Stan<strong>for</strong>d: Hoover Instittution Press, 1992.p.209).<br />

amrigad, SeiZleba iTqvas, rom religiuri aRorZineba gviansabWoTa azerbaijanSi,<br />

romelic mohyva nacionalur aRorZinebas, ar iyo ideologizebuli procesi, aramed<br />

wmin<strong>da</strong> kulturul xasiaTs atareb<strong>da</strong>. es, pirvel rigSi, gamoixatebo<strong>da</strong> mkvidri<br />

(ZiriTadi) eTnosis interesis zrdiT islamisadmi, rogorc sakuTari kulturis<br />

nawilisadmi.<br />

islamis politizaciis sawyisad SeiZleba CaiTvalos 1990 wlis 20 ianvris movlenebi<br />

baqoSi, roca 100-ze meti sxva<strong>da</strong>sxva erovnebisa <strong>da</strong> religiuri aRmsareblobis a<strong>da</strong>miani<br />

<strong>da</strong>iRupa qalaqSi sabWoTa jarebis Seyvanis Sedegad. araoficialuri sababi jarebis<br />

SeyvanisaTvis iyo somexi mosaxleobis <strong>da</strong>rbevebi, romlebmac piks 13 ianvars miaRwia.<br />

oficialuri moskovi ki am sisxlian angariSsworebas `muslimi fun<strong>da</strong>mentalistebis~<br />

winaaRmdeg brZolad naTlav<strong>da</strong>, romelTac, TiTqos, xelisuflebis xelSi Cagdeba<br />

sur<strong>da</strong>T. ase ganacxa<strong>da</strong> mimarTvaSi sabWoTa xalxisadmi m.gorbaCovma. swored maSin,<br />

pirvelad istoriaSi, samxreT <strong>kavkasiis</strong> muslimTa sulieri lideri alah-Sukur<br />

faSazade aSkarad gamovi<strong>da</strong> moskovis kritikiT <strong>da</strong> brali <strong>da</strong>sdo uSualod m.gorbaCovs<br />

`sisxlian movlenaTa sanqcionirebaSi~. igi xazs usvam<strong>da</strong>, rom `islamis faqtoris~<br />

gamoyeneba baqoSi jarebis Seyvanis gasamarTleblad miznad isaxav<strong>da</strong> muslimTa <strong>da</strong><br />

qristianTa Soris mtrobis Camogdebas.<br />

am tragediis msxverplTa <strong>da</strong>krZalva religiuri rituali<strong>da</strong>n politikur<br />

protestSi ga<strong>da</strong>izar<strong>da</strong>. 20 ianvars baqos quCebSi milionamde a<strong>da</strong>miani gamovi<strong>da</strong>, raTa<br />

pativi miegoT <strong>da</strong>RupulTa xsovnisadmi.<br />

amrigad, religiuri aRorZineba, romelic perestroikis periodSi <strong>da</strong>iwyo rogorc<br />

kulturuli moZraoba, 1990 wlis ianvris ambebma axal safexurze aiyvana, es iyo islamis<br />

politizaciis safexuri 196 .<br />

<strong>da</strong>moukideblobis gamocxadebis Semdeg (1991 w.) azerbaijanma <strong>da</strong>iwyo urTierTobis<br />

<strong>da</strong>myareba muslimuri samyaros qveynebTan. qveynis politikur cxovrebaSi islamis<br />

roli sul ufro TvalsaCino xdebo<strong>da</strong>. araerTi politikuri partia Tu organizacia<br />

Tavis saqmianobaSi muslimur ideologias eyrdnobo<strong>da</strong>. magram es ar iyo tipuri<br />

movlena im drois azerbaijanis politikuri wreebisaTvis. politikuri liderebis<br />

umravlesoba islamSi xe<strong>da</strong>v<strong>da</strong> mxolod gamaerTianebel kulturul sawyiss, romelic<br />

qveyanas <strong>da</strong>narCen muslimur samyarosTan <strong>da</strong>akavSireb<strong>da</strong>. amave dros, Znelia qveynis<br />

politikur cxovrebaSi islamis faqtoris rolis uaryofa. roca abulfaz elCibei<br />

respublikis meTauri gax<strong>da</strong>, pirvelad istoriaSi <strong>da</strong>iwyo religiuri simbolikis<br />

gamoyeneba oficialur ceremoniebze. Tavisi inauguraciis dros (1992 w. ivnisi)<br />

SemoiRo, konstituciasTan erTad, yuranze mTxvevis rituali, riTac erTmaneTs<br />

SeuTavsa religiuri <strong>da</strong> saero simbolika. TviTon elCibei saero SexedulebebiT<br />

gamoirCeo<strong>da</strong> <strong>da</strong> islamSi mxolod kulturul sawyiss xe<strong>da</strong>v<strong>da</strong>, magram es xels ar uSli<strong>da</strong>,<br />

196 Саттаров Р. Ислам как политический фактор в постсоветском Азербайджане. – В журн.: Центральная Азия и Кавказ.<br />

2004, № 4 (34), с.10.<br />

82

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!