kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
aRzrdis `produqtebi~ iyvnen, islami rogorc ideologia araviTar rols ar<br />
asruleb<strong>da</strong>. amdenad, yarabaRis konfliqti imTaviTve ar aRiqmebo<strong>da</strong> rogorc sarwmunoebisaTvis<br />
brZola. rogorc odri oltStadti aRniSnavs, `miuxe<strong>da</strong>vad masobrivi<br />
in<strong>for</strong>maciis saSualebaTa mier termin `muslimur-qristianuli~ konfliqtis xSiri<br />
gamoyenebisa <strong>da</strong> Siituri faqtoris moSveliebisa, azerbaijaneli Turqebi ar mimarTavdnen<br />
religiur ideologias. islami, romelic mniSvnelovani faqtori iyo kulturul<br />
<strong>da</strong> pirad sferoSi, azerbaijanSi arasdros gamoiyenebo<strong>da</strong> politikuri mobilizaciis<br />
mizniT, eris SekavSirebisaTvis an romelime mniSvnelovani politikuri Zalis<br />
CamoyalibebisTvis~ (Alstadt A. The Azerbaijani Turks: Power and IDentity Under Russian Rule.<br />
Stan<strong>for</strong>d: Hoover Instittution Press, 1992.p.209).<br />
amrigad, SeiZleba iTqvas, rom religiuri aRorZineba gviansabWoTa azerbaijanSi,<br />
romelic mohyva nacionalur aRorZinebas, ar iyo ideologizebuli procesi, aramed<br />
wmin<strong>da</strong> kulturul xasiaTs atareb<strong>da</strong>. es, pirvel rigSi, gamoixatebo<strong>da</strong> mkvidri<br />
(ZiriTadi) eTnosis interesis zrdiT islamisadmi, rogorc sakuTari kulturis<br />
nawilisadmi.<br />
islamis politizaciis sawyisad SeiZleba CaiTvalos 1990 wlis 20 ianvris movlenebi<br />
baqoSi, roca 100-ze meti sxva<strong>da</strong>sxva erovnebisa <strong>da</strong> religiuri aRmsareblobis a<strong>da</strong>miani<br />
<strong>da</strong>iRupa qalaqSi sabWoTa jarebis Seyvanis Sedegad. araoficialuri sababi jarebis<br />
SeyvanisaTvis iyo somexi mosaxleobis <strong>da</strong>rbevebi, romlebmac piks 13 ianvars miaRwia.<br />
oficialuri moskovi ki am sisxlian angariSsworebas `muslimi fun<strong>da</strong>mentalistebis~<br />
winaaRmdeg brZolad naTlav<strong>da</strong>, romelTac, TiTqos, xelisuflebis xelSi Cagdeba<br />
sur<strong>da</strong>T. ase ganacxa<strong>da</strong> mimarTvaSi sabWoTa xalxisadmi m.gorbaCovma. swored maSin,<br />
pirvelad istoriaSi, samxreT <strong>kavkasiis</strong> muslimTa sulieri lideri alah-Sukur<br />
faSazade aSkarad gamovi<strong>da</strong> moskovis kritikiT <strong>da</strong> brali <strong>da</strong>sdo uSualod m.gorbaCovs<br />
`sisxlian movlenaTa sanqcionirebaSi~. igi xazs usvam<strong>da</strong>, rom `islamis faqtoris~<br />
gamoyeneba baqoSi jarebis Seyvanis gasamarTleblad miznad isaxav<strong>da</strong> muslimTa <strong>da</strong><br />
qristianTa Soris mtrobis Camogdebas.<br />
am tragediis msxverplTa <strong>da</strong>krZalva religiuri rituali<strong>da</strong>n politikur<br />
protestSi ga<strong>da</strong>izar<strong>da</strong>. 20 ianvars baqos quCebSi milionamde a<strong>da</strong>miani gamovi<strong>da</strong>, raTa<br />
pativi miegoT <strong>da</strong>RupulTa xsovnisadmi.<br />
amrigad, religiuri aRorZineba, romelic perestroikis periodSi <strong>da</strong>iwyo rogorc<br />
kulturuli moZraoba, 1990 wlis ianvris ambebma axal safexurze aiyvana, es iyo islamis<br />
politizaciis safexuri 196 .<br />
<strong>da</strong>moukideblobis gamocxadebis Semdeg (1991 w.) azerbaijanma <strong>da</strong>iwyo urTierTobis<br />
<strong>da</strong>myareba muslimuri samyaros qveynebTan. qveynis politikur cxovrebaSi islamis<br />
roli sul ufro TvalsaCino xdebo<strong>da</strong>. araerTi politikuri partia Tu organizacia<br />
Tavis saqmianobaSi muslimur ideologias eyrdnobo<strong>da</strong>. magram es ar iyo tipuri<br />
movlena im drois azerbaijanis politikuri wreebisaTvis. politikuri liderebis<br />
umravlesoba islamSi xe<strong>da</strong>v<strong>da</strong> mxolod gamaerTianebel kulturul sawyiss, romelic<br />
qveyanas <strong>da</strong>narCen muslimur samyarosTan <strong>da</strong>akavSireb<strong>da</strong>. amave dros, Znelia qveynis<br />
politikur cxovrebaSi islamis faqtoris rolis uaryofa. roca abulfaz elCibei<br />
respublikis meTauri gax<strong>da</strong>, pirvelad istoriaSi <strong>da</strong>iwyo religiuri simbolikis<br />
gamoyeneba oficialur ceremoniebze. Tavisi inauguraciis dros (1992 w. ivnisi)<br />
SemoiRo, konstituciasTan erTad, yuranze mTxvevis rituali, riTac erTmaneTs<br />
SeuTavsa religiuri <strong>da</strong> saero simbolika. TviTon elCibei saero SexedulebebiT<br />
gamoirCeo<strong>da</strong> <strong>da</strong> islamSi mxolod kulturul sawyiss xe<strong>da</strong>v<strong>da</strong>, magram es xels ar uSli<strong>da</strong>,<br />
196 Саттаров Р. Ислам как политический фактор в постсоветском Азербайджане. – В журн.: Центральная Азия и Кавказ.<br />
2004, № 4 (34), с.10.<br />
82