kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ogorc vxe<strong>da</strong>vT, qarTvelebi Tavs garkveuli erTobis (samyaros, mTlianobis)<br />
nawilad, kerZod, mis periferiad moiazreben. romelia es erToba, amaze pasuxsac ioane<br />
sabanisZesTan <strong>da</strong> ufro adrindel erT wyaroSi vpoulobT. sabanisZe mkafiod<br />
SemosazRvravs saqarTvelos garesamyaros: `queyana mas Crdiloisasa, sa<strong>da</strong>-igi ars<br />
sadguri <strong>da</strong> sabanake ZeTa magogisTai, romel arian xazarni, kac velur, saSinel piriTa,<br />
mxecis buneba, sisxlis mWamel, romel Sjuli ara aqus”; aRmosavleTiT _ arabebi,<br />
agresiis saTave <strong>da</strong> wyaro; <strong>da</strong>savleTiT _ `sazRvar maT<strong>da</strong> ars zRuai igi pontoisai,<br />
samkvidrebeli yovladve qristeaneTai... <strong>da</strong> ars qalaqebi igi <strong>da</strong> adgilebi sabrZaneblad<br />
qristes msaxurisa ionTa mefisa, romeli mosaydre ars didsa mas qalaqsa<br />
konstantinepovlisasa” 160 . naTelia, rom CrdiloeTiT <strong>da</strong> aRmosavleTiT<br />
saqarTvelosaTvis ucxo kulturuli samyaroa, <strong>da</strong>savleTiT ki _ swored is erToba,<br />
romlis nawilad (ganapirad, periferiad, anu, sabanisZis sityviT, `yured~, `Sorielad”)<br />
qarTvelebi Tavs moiazreben <strong>da</strong> romlis centri konstantinopolia.<br />
aqve un<strong>da</strong> iTqvas, rom <strong>da</strong>saxelebul periodSi qarTvelebi klasikur-elinuri<br />
kulturis elementebs arabeTis gziTac iTvisebdnen, sa<strong>da</strong>c es kultura, garkveuli<br />
istoriuli pirobebis gamo, k.kekeliZis sityviT rom vTqvaT, Se<strong>da</strong>rebiT adre<br />
ga<strong>da</strong>barg<strong>da</strong> 161 .<br />
meore, ufro adrindeli wyaro gaxlavT fartaZis sityva kolx warCinebulTa cnobil<br />
krebaze, romlis Canaweri agaTia sqolastikosis Txzulebam Semogvinaxa. aqac<br />
mkafiod Cans qarTvelTa mier bizantiur samyarosTan erTobis gacnobierebis faqti. es<br />
erToba emyareba tradicias, anu, wyaros mixedviT, `mSobliur wesebs”; saerTo `sazogadoebriv<br />
kanonebs, saxelmwifo wyobilebasa <strong>da</strong> cxovrebas”; `marTlmorwmuneobas <strong>da</strong><br />
wmin<strong>da</strong> saidumloTa umwikvloebas”; `azrTa erTianobas~ bizantielebTan 162 .<br />
interesmoklebuli ar un<strong>da</strong> iyos imis aRniSvna, rom ama Tu im kulturuli erTobis<br />
ganapirulobis, periferiulobis ganc<strong>da</strong> dRemde myara<strong>da</strong>a fesvgadgmuli qarTul<br />
cnobierebaSi. 1915 wels g.qiqoZe wer<strong>da</strong>: `Cven, vinc evropaSi vcxovrobT an evropis<br />
sazRvarze, erTi uebari wamali gvaqvs uimedobis winaaRmdeg: Cven Seuryevlad gvwams<br />
progresis Zlevamosileba” 163 .<br />
qarTuli kulturis provincializmze, saerTaSoriso TvalsazrisiT Cvens `civilizaciur<br />
provincielobaze~, mkafio evropocentristuli pozicii<strong>da</strong>n, laparakob<strong>da</strong><br />
k.kapaneli 164 .<br />
Tanamedrove publicistikaSi aseve araerTxel yofila xazgasmuli Cveni periferiuloba<br />
<strong>da</strong> ganapiruloba. magaliTad, `evropelTa qedmaRlur <strong>da</strong>mokidebulebaze<br />
ganapira kulturuli arealebis mimarT~, romelTa ricxvSi Cven SevdivarT, laparakobs<br />
iv.amirxanaSvili 165 . `saqarTvelo yvela SemTxvevaSi iyo msoflio imperiebis ukiduresi<br />
provincia~, _ aRniSnavs g.gvasalia; misi azriT, igi dResac `<strong>da</strong>savluri integraciis, am<br />
universaluri gaerTianebis ganapira subieqtad rCeba <strong>da</strong> evropeizmis ukidures<br />
provincias warmoadgens. saqarTvelos monapireoba mas mudmiv <strong>da</strong>ZabulobaSi<br />
amyofebs” 166 . isic un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom yvela SemTxvevaSi saubaria <strong>da</strong>savluri _<br />
160<br />
iqve, gv.54.<br />
161 kekeliZe k. didi qarTveli poeti <strong>da</strong> humanisti saSualo saukuneebisa. — kekeliZe k. etiudebi Zveli<br />
qarTuli literaturis istorii<strong>da</strong>n. I. Tb., 1956, gv.8.<br />
162 qarTuli mWevrmetyveleba. Zeglebi <strong>da</strong> masalebi. Sekriba, narkvevi waumZRvara <strong>da</strong> saZieblebi <strong>da</strong>urTo<br />
n.kandelakma. Tb., 1958 gv.111-114. isic un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom ama Tu im kulturuli erTobis<br />
ganapirulobis, periferiulobis ganc<strong>da</strong> dRemde myara<strong>da</strong>a fesvgadgmuli qarTul cnobierebaSi.<br />
163<br />
qiqoZe g. filosofiuri paradoqsebi. _ gaz. “ganaxlebuli iveria”, 16, 1 oqtomberi, 2001, gv.11.<br />
164 kapaneli k. qarTuli kulturis suli. _ wignSi: kapaneli k. qarTuli suli esTetikur saxeebSi. Tb., 1996,<br />
gv. 322, 324.<br />
165 amirxanaSvili iv. rekviemi Cemi saukunisaTvis. _ gaz. “literaturuli saqarTvelo”, 15-21 ivnisi, 2001.<br />
166 gvasalia g. ra aris dRes qarTuli kultura. _ gaz. “meridiani”, 2000, 25-27 oqtomberi, gv.8.<br />
67