12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ogorc vxe<strong>da</strong>vT, qarTvelebi Tavs garkveuli erTobis (samyaros, mTlianobis)<br />

nawilad, kerZod, mis periferiad moiazreben. romelia es erToba, amaze pasuxsac ioane<br />

sabanisZesTan <strong>da</strong> ufro adrindel erT wyaroSi vpoulobT. sabanisZe mkafiod<br />

SemosazRvravs saqarTvelos garesamyaros: `queyana mas Crdiloisasa, sa<strong>da</strong>-igi ars<br />

sadguri <strong>da</strong> sabanake ZeTa magogisTai, romel arian xazarni, kac velur, saSinel piriTa,<br />

mxecis buneba, sisxlis mWamel, romel Sjuli ara aqus”; aRmosavleTiT _ arabebi,<br />

agresiis saTave <strong>da</strong> wyaro; <strong>da</strong>savleTiT _ `sazRvar maT<strong>da</strong> ars zRuai igi pontoisai,<br />

samkvidrebeli yovladve qristeaneTai... <strong>da</strong> ars qalaqebi igi <strong>da</strong> adgilebi sabrZaneblad<br />

qristes msaxurisa ionTa mefisa, romeli mosaydre ars didsa mas qalaqsa<br />

konstantinepovlisasa” 160 . naTelia, rom CrdiloeTiT <strong>da</strong> aRmosavleTiT<br />

saqarTvelosaTvis ucxo kulturuli samyaroa, <strong>da</strong>savleTiT ki _ swored is erToba,<br />

romlis nawilad (ganapirad, periferiad, anu, sabanisZis sityviT, `yured~, `Sorielad”)<br />

qarTvelebi Tavs moiazreben <strong>da</strong> romlis centri konstantinopolia.<br />

aqve un<strong>da</strong> iTqvas, rom <strong>da</strong>saxelebul periodSi qarTvelebi klasikur-elinuri<br />

kulturis elementebs arabeTis gziTac iTvisebdnen, sa<strong>da</strong>c es kultura, garkveuli<br />

istoriuli pirobebis gamo, k.kekeliZis sityviT rom vTqvaT, Se<strong>da</strong>rebiT adre<br />

ga<strong>da</strong>barg<strong>da</strong> 161 .<br />

meore, ufro adrindeli wyaro gaxlavT fartaZis sityva kolx warCinebulTa cnobil<br />

krebaze, romlis Canaweri agaTia sqolastikosis Txzulebam Semogvinaxa. aqac<br />

mkafiod Cans qarTvelTa mier bizantiur samyarosTan erTobis gacnobierebis faqti. es<br />

erToba emyareba tradicias, anu, wyaros mixedviT, `mSobliur wesebs”; saerTo `sazogadoebriv<br />

kanonebs, saxelmwifo wyobilebasa <strong>da</strong> cxovrebas”; `marTlmorwmuneobas <strong>da</strong><br />

wmin<strong>da</strong> saidumloTa umwikvloebas”; `azrTa erTianobas~ bizantielebTan 162 .<br />

interesmoklebuli ar un<strong>da</strong> iyos imis aRniSvna, rom ama Tu im kulturuli erTobis<br />

ganapirulobis, periferiulobis ganc<strong>da</strong> dRemde myara<strong>da</strong>a fesvgadgmuli qarTul<br />

cnobierebaSi. 1915 wels g.qiqoZe wer<strong>da</strong>: `Cven, vinc evropaSi vcxovrobT an evropis<br />

sazRvarze, erTi uebari wamali gvaqvs uimedobis winaaRmdeg: Cven Seuryevlad gvwams<br />

progresis Zlevamosileba” 163 .<br />

qarTuli kulturis provincializmze, saerTaSoriso TvalsazrisiT Cvens `civilizaciur<br />

provincielobaze~, mkafio evropocentristuli pozicii<strong>da</strong>n, laparakob<strong>da</strong><br />

k.kapaneli 164 .<br />

Tanamedrove publicistikaSi aseve araerTxel yofila xazgasmuli Cveni periferiuloba<br />

<strong>da</strong> ganapiruloba. magaliTad, `evropelTa qedmaRlur <strong>da</strong>mokidebulebaze<br />

ganapira kulturuli arealebis mimarT~, romelTa ricxvSi Cven SevdivarT, laparakobs<br />

iv.amirxanaSvili 165 . `saqarTvelo yvela SemTxvevaSi iyo msoflio imperiebis ukiduresi<br />

provincia~, _ aRniSnavs g.gvasalia; misi azriT, igi dResac `<strong>da</strong>savluri integraciis, am<br />

universaluri gaerTianebis ganapira subieqtad rCeba <strong>da</strong> evropeizmis ukidures<br />

provincias warmoadgens. saqarTvelos monapireoba mas mudmiv <strong>da</strong>ZabulobaSi<br />

amyofebs” 166 . isic un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom yvela SemTxvevaSi saubaria <strong>da</strong>savluri _<br />

160<br />

iqve, gv.54.<br />

161 kekeliZe k. didi qarTveli poeti <strong>da</strong> humanisti saSualo saukuneebisa. — kekeliZe k. etiudebi Zveli<br />

qarTuli literaturis istorii<strong>da</strong>n. I. Tb., 1956, gv.8.<br />

162 qarTuli mWevrmetyveleba. Zeglebi <strong>da</strong> masalebi. Sekriba, narkvevi waumZRvara <strong>da</strong> saZieblebi <strong>da</strong>urTo<br />

n.kandelakma. Tb., 1958 gv.111-114. isic un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom ama Tu im kulturuli erTobis<br />

ganapirulobis, periferiulobis ganc<strong>da</strong> dRemde myara<strong>da</strong>a fesvgadgmuli qarTul cnobierebaSi.<br />

163<br />

qiqoZe g. filosofiuri paradoqsebi. _ gaz. “ganaxlebuli iveria”, 16, 1 oqtomberi, 2001, gv.11.<br />

164 kapaneli k. qarTuli kulturis suli. _ wignSi: kapaneli k. qarTuli suli esTetikur saxeebSi. Tb., 1996,<br />

gv. 322, 324.<br />

165 amirxanaSvili iv. rekviemi Cemi saukunisaTvis. _ gaz. “literaturuli saqarTvelo”, 15-21 ivnisi, 2001.<br />

166 gvasalia g. ra aris dRes qarTuli kultura. _ gaz. “meridiani”, 2000, 25-27 oqtomberi, gv.8.<br />

67

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!