12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

amdena<strong>da</strong>c azerbaijani upiratesad Siituria, gansakuTrebiT mkafiod Cans `iranis<br />

kvali~. Teirani moqmedebs Tavisi diplomatiuri warmomadgenlobebis, religiursaqvelmoqmedo<br />

organizaciebis, misionerebis, masobrivi in<strong>for</strong>maciis saSualebaTa,<br />

agreTve `gavlenis agentebis~ meSveobiT, gansakuTrebiT — samxreT zonaSi. aSkaraa<br />

iranis konfesiuri aqtivobis politizacia. magram is faqti, rom azerbaijanSi arc<br />

erTi iranuli meCeTi ar aris, am ukanasknelis sust religiur gavlenaze metyvelebs.<br />

1990 wlis zamTarSi azerbaijanelebma, kerZod, naxWevanelebma iranis sasazRvro<br />

simagreebi <strong>da</strong>angries, iq mcxovreb TanamoZmeebTan didi xniT gawyvetili urTierToebebis<br />

aRdgenis niSnad (CrdiloeT iranSi mcxovrebi eTnikuri azerbaijanelebi iranis<br />

mosaxleobis 1/3 Seadgenen <strong>da</strong> 2-3-jer metni arian, vidre TviTon azerbaijanSi.<br />

paralelurad, 1918-20 ww. azerbaijanis mmarTveli partiis musavatis lozungi `Turqizmi,<br />

modernizacia <strong>da</strong> islami~ kvlav popularuli gax<strong>da</strong>. dRes azerbaijanuli<br />

sazogadoebis nawili azerbaijanul nacionalizms <strong>da</strong> TviTmyofadobas mxolod did<br />

Turqul kulturul konteqstSi ganixilavs, im dros, roca meore nawili panTurqizms<br />

`azerbaijanizmis~ sawinaaRmdego doqtrinad Tvlis <strong>da</strong> qemal aTaTurqis midgomas<br />

yvelaze misaReb gamosavlad miiCnevs. amavdroulad, sazogadoebis orive nawilisTvis<br />

miuRebelia proiranuli ideologiuri orientacia, ris mizezi ara marto sabWoTa<br />

mediis xangrZliv antiiranul propagan<strong>da</strong>Si un<strong>da</strong> veZioT, aramed yarabaRis<br />

konfliqtSic, sa<strong>da</strong>c irani somxeTis partniorad aRiqmebo<strong>da</strong>. un<strong>da</strong> gaviTvaliswinoT<br />

aseve iranSi mcxovrebi azerbaijanuli diasporis mZime uflebrivi mdgomareoba,<br />

romelic kidev ufro laxavs iranis imijs azerbaijanelis TvalSi.<br />

sekularuli TurqeTi moqmedebs religiur organizaciaTa oficialuri struqturebis<br />

meSveobiT, pirvel rigSi — baqosa <strong>da</strong> naxWevanSi. de<strong>da</strong>qalaqSi gaxsnilia<br />

Turquli universiteti `kavkasia~.<br />

marTalia, TurqeTi sunituri qveyanaa, magram mas azerbaijanSi ufro myari<br />

poziciebi <strong>da</strong> samoqmedo areali aqvs, agreTve hyavs meti `gavlenis agenti~, vidre irans.<br />

amas ramdenime mizezi aqvs: 1) azerebis mexsierebaSi <strong>da</strong>leqilia is faqti, rom sparsuli<br />

saxelmwifoebi 2500 welia cdiloben arasparselTa deeTnizacias, anu atareben<br />

eTnocidis politikas. 1960-iani wlebis <strong>da</strong>sawyisSi iranis saxelmwifos politika<br />

mkafiod Camoayaliba mohamed reza-Sah fexlevim: erTi qveyana, erTi istoria, erTi<br />

eTnosi, erTi kultura, erTi religia, erTi ena. 2) Turquli <strong>da</strong> azerebis enebi erT<br />

jgufs ekuTvnis. 3) irani aqtiurad TanamSromlobs somxeTTan, romelsac azerbaijanis<br />

teritoriis 16% aqvs mitacebuli, mxars uWers mTiani yarabaRis aralegitimur respublikas.<br />

4) iranSi keTilganwyobiT ekidebian adgilobriv somxur Tems: Tumca am<br />

Teokratiul saxelmwofiSi moqmedebs `mSrali kanoni~, magram somxebs aqvT arayis<br />

gamoxdis ufleba; erT-erTi somxuri eklesia gamocxadebulia `arqiteqturis faseul<br />

istoriul Zeglad~ <strong>da</strong> <strong>da</strong>culia saxelmwifos mier. mexuTe, TurqeTi azerbaijans<br />

samxedro <strong>da</strong> politikuri TvalsazrisiT exmareba; misi teritoria azerbaijanisaTvis<br />

<strong>da</strong>savleTisaken gasasvleli erT-erTi `derefania~ — wina aziis muslimuri samyarosaken,<br />

euTo-sa <strong>da</strong> nato-saken.<br />

mniSvnelovani <strong>da</strong>ikava suniturma arabulma aRmosavleTmac.<br />

vahabizmi islamis oficialuri <strong>for</strong>maa muslimuri samyaros erT-erT umdidres<br />

qveyanaSi — saudis arabeTSi, romelic amave dros aSS strategiuli partnioria. amitom<br />

SeiZleba vivaraudoT, rom vahabizmis gavrcelebas azerbaijanSi ara mxolod<br />

konfesiuri, aramed politikuri xasiaTic aqvs.<br />

vahabizmi aRwevs CrdiloeT kavkasii<strong>da</strong>nac — <strong>da</strong>Restni<strong>da</strong>n <strong>da</strong> CeCneTi<strong>da</strong>n. pirvel<br />

SemTxvevaSi `mediatoris~ rolSi gamodian azerbaijanSi mcxovrebi lezgebi, avarelebi<br />

<strong>da</strong> waxurebi. meoreSi — CeCnebi, romlebic moZraoben azerbaijans, saqarTvelosa <strong>da</strong><br />

14

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!