12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

samxreT azerbaijanSi iranis gavlena ufro Zlieria, vidre ruseTisa _ CrdiloeTSi.<br />

magaliTad, bevri iraneli azerbaijaneli Tavs Tvlis iranela<strong>da</strong>c <strong>da</strong> azerbaijanela<strong>da</strong>c,<br />

im dros roca Zneli mosaZebni iqneba Crdilo azerbaijaneli, romelic Tavs<br />

rusad miiCnevs. es faqti SeiZleba aixsnebodes struqturuli gansxvavebiT sabWoTa <strong>da</strong><br />

iranis saxelmwifoebs Soris. irani yovelTvis unitaruli saxelmwifo iyo, sa<strong>da</strong>c<br />

azerbaijanelebs hqon<strong>da</strong>T sxva<strong>da</strong>sxva xarisxis kulturuli avtonomia <strong>da</strong> calkeul<br />

periodebSi dominirebdnen kidec politikur cxovrebaSi. sapirispirod, sabWoTa<br />

kavSiris struqtura federaluri iyo, azerbaijanelebs sakuTari respublika hqon<strong>da</strong>T,<br />

SeeZloT TavianTi identurobis Camoyalibeba, sakuTari enisa <strong>da</strong> kulturis ufro<br />

metad xelSewyoba, vidre iranis azerbaijanelebs. gansaxvavebaTa miuxe<strong>da</strong>vad, azerbaijanelebma<br />

sazRvris orive mxares SeinarCunes TavianTi ena. bunebrivia, rusulma <strong>da</strong><br />

sparsulma sityvebma SeaRwia maTSi, magram amas ar miuRwevia iseTi donisaTvis, rom<br />

komunikacia gaeZnelebina.<br />

meore aspeqti religiaa. s.kornelis marTebuli SeniSvniT, <strong>da</strong>mokidebuleba religiisadmi<br />

iransa <strong>da</strong> sabWoTa kavSirSi, gansakuTrebiT 1979-1991 wlebSi, ise gansxvavdebo<strong>da</strong><br />

erTmaneTisagan, rogorc ca <strong>da</strong> de<strong>da</strong>miwa. sabWoTa `saxelmwifo aTeizmis~<br />

sapirispirod, religia yovelTvis mniSvnelovan rols asruleb<strong>da</strong> iranis cxovrebaSi,<br />

1979 wlis Semdeg ki irani islamuri saxelmwifo gax<strong>da</strong>. iranis religiur moRvaweTa<br />

Soris warmoSobiT azerbaijanelebic iyvnen. CrdiloeTSi didi gavlena iqonia<br />

aTeizmma. amgvarad, SeiZleba iTqvas, rom religia ori azerbaijanis erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

gamyofi faqtoria. mkvlevarTa azriT, igi aseTad <strong>da</strong>rCeba uaxloes momavalSic<br />

212 .<br />

mniSvnelovani epizodi iyo sabWoTa kavSiris mxar<strong>da</strong>WeriT Seqmnili azerbaijanis<br />

respublika CrdiloeT iranSi meore msoflio omis periodSi. 1941 w. agvistoSi wiTeli<br />

armia SeiWra CrdiloeT iranSi, britanelebi ki — samxreTSi. 1945 w. dekemberSi TavrizSi<br />

mowveul iqna azerbaijanis erovnuli kongresi <strong>da</strong> Seiqmna mTavroba. magram sabWoTa<br />

jarebma <strong>da</strong>toves irani 1946 wis maisSi, <strong>da</strong> azerbaijanis demokratiuli respublika<br />

iranis armiam sul ramdenime TveSi gaanadgura. am epizodis mniSvneloba isaa, rom man<br />

warmoSva azerbaijanis miwebis gaerTianebis imedi, ganskuTrebiT sabWoTa azerbaijanSi.<br />

sxvaganac <strong>da</strong>gvWir<strong>da</strong> aRgveniSna, rom eTnopolitikuri konfliqtebi mxolod<br />

postsabWoTa sivrcisa <strong>da</strong> periodis <strong>da</strong>maxasiaTebeli movlena ar aris. 1960-iani<br />

wlebi<strong>da</strong>n isini iSviaTobas ar warmoadgenen msoflios sxva<strong>da</strong>sxva regionSi <strong>da</strong><br />

mkvlevarTa sul ufro mzard interess iwveven. afrikaSi, samxreT aziaSi, aRmosavleT<br />

evropisa <strong>da</strong> evraziis postkomunistur saxelmwifoebSi wamotivtiv<strong>da</strong> Zveli ukmayofilebani<br />

<strong>da</strong> gaCn<strong>da</strong> axali konfliqtebi eTnikurad gansazRvrul socialur jgufebs<br />

Soris. Sesabamisad, momravl<strong>da</strong> eTnikuri konfliqtebisa <strong>da</strong> maTi ga<strong>da</strong>wyvetis gzebisadmi<br />

miZRvnili gamokvlevebi. Ted R.Gurr-is <strong>da</strong>skvniT, saxelSekrulebo (negotiated)<br />

regionuli avtonomia efeqturi antidoti aRmoCn<strong>da</strong> eTnopolitikuri omebis winaaRmdeg<br />

<strong>da</strong>savleTisa <strong>da</strong> mesame samyaros qveynebSi. aseve, Kjell-Ake Nordquist-ma gamoikvlia,<br />

rom avtonomiis — TviTmmarTvelobis mqone Si<strong>da</strong>saxelmwifoebrivi regionis, rogorc<br />

konfliqtis ga<strong>da</strong>wyvetis meqanizmis Seqmna SeiaraRebuli Si<strong>da</strong> konfliqtebis dros<br />

Teoriuli <strong>da</strong>, xSirad, praqtikuli arCevania am regionebSi arsebuli partiebisTvis.<br />

magram postsabWoTa sivrcis gamocdileba am <strong>da</strong>skvnis gaziarebis safuZvels<br />

naklebad iZleva. amis mizezei, rogorc Cans, TviT federalizmis sabWouri modelis<br />

TaviseburebebSia saZiebeli. cnobilia, rom stalinma SesaniSnavad gamoiyena<br />

212<br />

iqve, gv.38.<br />

90

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!