12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

izantiuri Tu evropuli (<strong>da</strong> ara aRmosavluri) samyaros mimarT Cvens ganapirulobasa<br />

<strong>da</strong> periferiulobaze.<br />

III. XI-XII saukuneebSi qarTuli kultura kvlav rCeba qristianuli <strong>da</strong>savleTis<br />

aRmosavleTTan sasazRvro kulturad (qristianoba am dros mxolod iwyebs gaTiSvas<br />

<strong>da</strong>savlur <strong>da</strong> aRmosavlur qristianul samyarod, amitom SesaZlebelia mTlianobis<br />

saxiT misi gaazreba). am periodSi masSi yvelaze srulad <strong>da</strong> naTlad iyris Tavs<br />

<strong>da</strong>savleTTan <strong>da</strong> aRmosavleTTan xangrZlivi urTierTobis procesSi SeTvisebuli <strong>da</strong><br />

qarTul nia<strong>da</strong>gze ga<strong>da</strong>muSavebuli elementebi. amis ubrwyinvales magaliTebad<br />

SeiZleba <strong>da</strong>vasaxeloT `sibrZne balavarisi~ <strong>da</strong> `vefxistyaosani~. k. kekeliZis sityviT,<br />

am dros `<strong>da</strong>savleTis elinuri <strong>da</strong> aRmosavleTis klasikuri poezia saqarTveloSi<br />

xvdebian erTmaneTs; <strong>da</strong>savleTSi homerosi, aRmosavleTSi firdousi, xolo SuaSi, maT<br />

mijnaze _ saqarTveloSi _ rusTaveli” 167 .<br />

qarTvel moazrovneTa (mTawmindelebi, efrem mcire, ioane petriwi, arsen<br />

iyalToeli) TxzulebebSi Tavmoyrilia qristianuli msoflmxedvelobis<br />

Camoyalibebisa <strong>da</strong> ganviTarebis mTeli gamocdileba, meore mxriv ki, rogorc geronti<br />

qiqoZe aRniSnav<strong>da</strong>, `arasodes ar <strong>da</strong>axloebia saqarTvelo kulturulad iranul-arabul<br />

msoflios ise mWidrod, rogorc XII saukuneSi <strong>da</strong>uaxlov<strong>da</strong>” 168 . saqarTveloSi kargad<br />

icnobdnen <strong>da</strong> Targmnidnen kidec firdousis, gurganis, xakanisa <strong>da</strong> iranuli poeziis<br />

sxva klasikosTa Txzulebebs. ase Caisaxa CvenSi `mxatvruli saero literatura,<br />

romlis msgavsi arc erTma sxva saqristiano qveyanam am dros ar icis” 169 .<br />

amave periodSi qarTul kulturas gacilebiT metis pretenzia <strong>da</strong>, rac mTavaria,<br />

SesaZleblobac uCndeba. igi axali, Camoyalibebis procesSi myofi kavkasiuri kulturuli<br />

erTobis birTvuli (centraluri) kulturis rolSi gamodis. es procesi<br />

ideologiura<strong>da</strong>c mzaddeba (leonti mroveli, giorgi merCule, qarTuli mesianisturi<br />

idea) <strong>da</strong> praqtikula<strong>da</strong>c xorcieldeba, Tumca bolomde ver midis <strong>da</strong> SemdgomSi mxolod<br />

ideis perioduli gamococxlebis faqtebiT gvaxsenebs Tavs.<br />

IV. calke perio<strong>da</strong>d SeiZleba gamoiyos XIII-XV saukuneebi, roca viwrovdeba ara<br />

marto qarTuli kulturis gavrcelebis areali (CrdiloeT kavkasiaSi fexs ikidebs<br />

islami; samxreTiT qarTuli miwa-wylis nawili osmalTa imperiis xelSi eqceva), aramed<br />

ikveceba mTlianad aRmosavlurqristianuli civilizaciis saarsebo teritoria, 1453<br />

wels ki, arsebobas wyvets am samyaros birTvi — bizantia, ris Semdeg saqarTvelo (Tanac<br />

politikurad <strong>da</strong>Slili) garSemortymuli aRmoCn<strong>da</strong> mahmadianuri saxelmwifoebiT.<br />

vidre es procesebi mimdinareob<strong>da</strong> <strong>da</strong> saqarTvelos axali, mahmadianuri civilizaciuri<br />

<strong>garemo</strong>cva yalibdebo<strong>da</strong>, anu swored XIII-XV saukuneebSi, qarTuli kultura<br />

SeiZleba ganvixiloT rogorc marginaluri _ marTlmadidebel qristianul <strong>da</strong> muslimur<br />

samyaroTa Soris, rogorc `<strong>da</strong>savleTis aRmosavleTi~ <strong>da</strong> `aRmosavleTis <strong>da</strong>savleTi~<br />

(saqarTvelosaTvis <strong>da</strong>savleTad, rogorc zemoTac vTqviT, bizantia gamodis).<br />

V. XVI-XVII saukuneebSi saqarTvelos politikuri, ekonomikuri <strong>da</strong>, rac mTavaria,<br />

kulturuli kontaqtebi mkacrad SemosazRvrulia muslimuri samyaros farglebiT <strong>da</strong>,<br />

faqtobrivad, aRar arsebobs politikuri, kulturuli <strong>da</strong> civilizaciuri arCevanis<br />

SesaZlebloba. amdenad, Znelia visubroT am periodis qarTuli kulturis marginalur<br />

mdgomareobaze romelime or kulturul Tu civilizaciur erTobas Soris, imitom rom<br />

saqarTvelos civilizaciuri <strong>garemo</strong>cva, rogorc vTqviT, calsaxad mahmadianuria.<br />

marTalia, mas CrdiloeTi<strong>da</strong>n Tan<strong>da</strong>Tan uaxlovdeba ruseTis marTlmadidebluri<br />

167 kekeliZe k. <strong>da</strong>sax. naSr., gv.10.<br />

168 qiqoZe g. axali kulturis mijnaze. — qiqoZe g. rCeuli Txz. sam tomad, t.II, Tb., “sabWoTa saqarTvelo”,<br />

1964, gv.184.<br />

169 kekeliZe k. <strong>da</strong>sax. naSr., gv.10.<br />

68

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!