kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
izantiuri Tu evropuli (<strong>da</strong> ara aRmosavluri) samyaros mimarT Cvens ganapirulobasa<br />
<strong>da</strong> periferiulobaze.<br />
III. XI-XII saukuneebSi qarTuli kultura kvlav rCeba qristianuli <strong>da</strong>savleTis<br />
aRmosavleTTan sasazRvro kulturad (qristianoba am dros mxolod iwyebs gaTiSvas<br />
<strong>da</strong>savlur <strong>da</strong> aRmosavlur qristianul samyarod, amitom SesaZlebelia mTlianobis<br />
saxiT misi gaazreba). am periodSi masSi yvelaze srulad <strong>da</strong> naTlad iyris Tavs<br />
<strong>da</strong>savleTTan <strong>da</strong> aRmosavleTTan xangrZlivi urTierTobis procesSi SeTvisebuli <strong>da</strong><br />
qarTul nia<strong>da</strong>gze ga<strong>da</strong>muSavebuli elementebi. amis ubrwyinvales magaliTebad<br />
SeiZleba <strong>da</strong>vasaxeloT `sibrZne balavarisi~ <strong>da</strong> `vefxistyaosani~. k. kekeliZis sityviT,<br />
am dros `<strong>da</strong>savleTis elinuri <strong>da</strong> aRmosavleTis klasikuri poezia saqarTveloSi<br />
xvdebian erTmaneTs; <strong>da</strong>savleTSi homerosi, aRmosavleTSi firdousi, xolo SuaSi, maT<br />
mijnaze _ saqarTveloSi _ rusTaveli” 167 .<br />
qarTvel moazrovneTa (mTawmindelebi, efrem mcire, ioane petriwi, arsen<br />
iyalToeli) TxzulebebSi Tavmoyrilia qristianuli msoflmxedvelobis<br />
Camoyalibebisa <strong>da</strong> ganviTarebis mTeli gamocdileba, meore mxriv ki, rogorc geronti<br />
qiqoZe aRniSnav<strong>da</strong>, `arasodes ar <strong>da</strong>axloebia saqarTvelo kulturulad iranul-arabul<br />
msoflios ise mWidrod, rogorc XII saukuneSi <strong>da</strong>uaxlov<strong>da</strong>” 168 . saqarTveloSi kargad<br />
icnobdnen <strong>da</strong> Targmnidnen kidec firdousis, gurganis, xakanisa <strong>da</strong> iranuli poeziis<br />
sxva klasikosTa Txzulebebs. ase Caisaxa CvenSi `mxatvruli saero literatura,<br />
romlis msgavsi arc erTma sxva saqristiano qveyanam am dros ar icis” 169 .<br />
amave periodSi qarTul kulturas gacilebiT metis pretenzia <strong>da</strong>, rac mTavaria,<br />
SesaZleblobac uCndeba. igi axali, Camoyalibebis procesSi myofi kavkasiuri kulturuli<br />
erTobis birTvuli (centraluri) kulturis rolSi gamodis. es procesi<br />
ideologiura<strong>da</strong>c mzaddeba (leonti mroveli, giorgi merCule, qarTuli mesianisturi<br />
idea) <strong>da</strong> praqtikula<strong>da</strong>c xorcieldeba, Tumca bolomde ver midis <strong>da</strong> SemdgomSi mxolod<br />
ideis perioduli gamococxlebis faqtebiT gvaxsenebs Tavs.<br />
IV. calke perio<strong>da</strong>d SeiZleba gamoiyos XIII-XV saukuneebi, roca viwrovdeba ara<br />
marto qarTuli kulturis gavrcelebis areali (CrdiloeT kavkasiaSi fexs ikidebs<br />
islami; samxreTiT qarTuli miwa-wylis nawili osmalTa imperiis xelSi eqceva), aramed<br />
ikveceba mTlianad aRmosavlurqristianuli civilizaciis saarsebo teritoria, 1453<br />
wels ki, arsebobas wyvets am samyaros birTvi — bizantia, ris Semdeg saqarTvelo (Tanac<br />
politikurad <strong>da</strong>Slili) garSemortymuli aRmoCn<strong>da</strong> mahmadianuri saxelmwifoebiT.<br />
vidre es procesebi mimdinareob<strong>da</strong> <strong>da</strong> saqarTvelos axali, mahmadianuri civilizaciuri<br />
<strong>garemo</strong>cva yalibdebo<strong>da</strong>, anu swored XIII-XV saukuneebSi, qarTuli kultura<br />
SeiZleba ganvixiloT rogorc marginaluri _ marTlmadidebel qristianul <strong>da</strong> muslimur<br />
samyaroTa Soris, rogorc `<strong>da</strong>savleTis aRmosavleTi~ <strong>da</strong> `aRmosavleTis <strong>da</strong>savleTi~<br />
(saqarTvelosaTvis <strong>da</strong>savleTad, rogorc zemoTac vTqviT, bizantia gamodis).<br />
V. XVI-XVII saukuneebSi saqarTvelos politikuri, ekonomikuri <strong>da</strong>, rac mTavaria,<br />
kulturuli kontaqtebi mkacrad SemosazRvrulia muslimuri samyaros farglebiT <strong>da</strong>,<br />
faqtobrivad, aRar arsebobs politikuri, kulturuli <strong>da</strong> civilizaciuri arCevanis<br />
SesaZlebloba. amdenad, Znelia visubroT am periodis qarTuli kulturis marginalur<br />
mdgomareobaze romelime or kulturul Tu civilizaciur erTobas Soris, imitom rom<br />
saqarTvelos civilizaciuri <strong>garemo</strong>cva, rogorc vTqviT, calsaxad mahmadianuria.<br />
marTalia, mas CrdiloeTi<strong>da</strong>n Tan<strong>da</strong>Tan uaxlovdeba ruseTis marTlmadidebluri<br />
167 kekeliZe k. <strong>da</strong>sax. naSr., gv.10.<br />
168 qiqoZe g. axali kulturis mijnaze. — qiqoZe g. rCeuli Txz. sam tomad, t.II, Tb., “sabWoTa saqarTvelo”,<br />
1964, gv.184.<br />
169 kekeliZe k. <strong>da</strong>sax. naSr., gv.10.<br />
68