12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

aaRorZina sufisturi mimdinareobani mTielebSi. reabilitaciis Sedegad<br />

ga<strong>da</strong>saxlebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>brunebul <strong>mosaxleoba</strong>s Tan kargad organizebuli, CrdiloeT<br />

<strong>kavkasiis</strong>Tvis ukve tradiciuli religiuri <strong>da</strong>jgufebebi mohyva 18 .<br />

maSasa<strong>da</strong>me, XIX saukuni<strong>da</strong>n moyolebuli, kavkasiaSi islami ori ordenis _<br />

nakSbandiis <strong>da</strong> kadiriis saxiT iyo warmodgenili. ordenis meTauri iyo ara mola,<br />

aramed amira an Seixi _ gvariTa <strong>da</strong> wodebiT im teritoriaze yvelaze asakovani <strong>da</strong><br />

avtoritetuli pirovneba, teipis uxucesi. es yvelaferi imdenad iyo Serwymuli<br />

saukuneebis ganmavlobaSi Camoyalibebul nacionalur vainaxur tradiciebTan <strong>da</strong> mTis<br />

a<strong>da</strong>T-wesebTan, rom garkvevac ki Znelia, sad mTavrdeba erovnuli <strong>da</strong> sad iwyeba<br />

religiuri.<br />

vahabizmis gamowveva. vahabizmi, sunituri islamis erT-erTi ganStoeba, XVIII<br />

saukunis Sua periodSi Camoyalib<strong>da</strong> arabeTis naxevarkunZulze, nejdis provinciaSi.<br />

misi fuZemdebelia ibn abd al-vahabi (1703-1792), romelmac gaixsena <strong>da</strong> ganaviTara<br />

<strong>da</strong>viwyebas micemuli XIV saukunis moRvawis _ ibn teibis ideebi. es ukanskneli<br />

qa<strong>da</strong>geb<strong>da</strong> pirveladi, muhamedisdroindeli islamisa <strong>da</strong> Sesabamisi sazogadoebrivi<br />

cxovrebis wesisaken, `uma_Temisaken~ <strong>da</strong>brunebas: yurani erTaderTi wmin<strong>da</strong> wignia <strong>da</strong><br />

WeSmaritma muslimma mxolod misi miTiTebebis Sesabamisad un<strong>da</strong> icxovros. vahabizmis<br />

ideologebi uaryofdnen wmin<strong>da</strong> adgilebsa <strong>da</strong> wmin<strong>da</strong>nebs _ maTi azriT, mxolod alahia<br />

Tayvaniscemis Rirsi. meore maTi moTxovna iyo ritualebis maqsimaluri gamartiveba,<br />

aseve sasuliero ierarqiis absoluturi gauqmeba. muslims un<strong>da</strong> ecxovra erTgvari<br />

komunis tipis sazogadoebaSi, sa<strong>da</strong>c erTaderTi sasuliero piri iyo mola.<br />

vahabis moRvaweoba garkveulwilad <strong>da</strong>kavSirebulia <strong>da</strong>mpyrobTa winaaRmdeg<br />

mimarTul erovnul moZraobasTan. Tumca <strong>da</strong>sawyisSi misi politikuri arsi iyo msxvil<br />

feo<strong>da</strong>lTa <strong>da</strong> vaWarTa interesebis <strong>da</strong>sacavad arabTa tomebisa <strong>da</strong> wvrili samTavroebis<br />

gaerTianeba, feo<strong>da</strong>luri anarqiisa <strong>da</strong> tomobrivi ganxeTqilebis mospoba. XIX saukunis<br />

<strong>da</strong>sawyisSi TiTqmis mTeli arabeTis naxevarkunZuli gaerTian<strong>da</strong> vahabitTa feo<strong>da</strong>lur<br />

saxelmwifod, romelic egviptelTa <strong>da</strong>pyrobis Semdeg (1811-1821 ww.) <strong>da</strong>iSala. 1821 w.<br />

vahabitebis saxelmwifo aRdga nejdis provinciis farglebSi <strong>da</strong> arsebob<strong>da</strong> XIX saukunis<br />

ukanasknel meoTxe<strong>da</strong>mde. XX saukunis <strong>da</strong>sawyisSi vahabitebis saxelwifo isev aRsdga<br />

ibn-saudis mmarTvelobis periodSi (1880-1953 ww.). 1931 wli<strong>da</strong>n oficialurad<br />

wodebuli saudis arabeTis saxelmwifo religia vahabizmia. Tanamedrove arabeTSi<br />

arsebuli vahabizmi mSvenivrad Seerwya mmarTveli fenis ekonomikur interesebs<br />

regionSi, rac axlo aRmosavleTSi navTobisa <strong>da</strong> Sesabamisad gavlenis sferos<br />

ga<strong>da</strong>nawilebasTanaa <strong>da</strong>kavSirebuli.<br />

vahabizmis ideebi gavrcel<strong>da</strong> indoeTSi, avRaneTSi, indoneziaSi <strong>da</strong> afrikis<br />

qveynebSi. Tumca aRsaniSnavia, rom saudis arabeTis sazRvrebs gareT, gansakuTrebiT<br />

Sua aziaSi aRmocenebuli vahabituri seqtebi absoluturad sxva saxis movlenaa. am<br />

organizaciebma fexi ZiriTa<strong>da</strong>d sxva<strong>da</strong>sxva qveynis yofil koloniebSi moikides, sa<strong>da</strong>c<br />

socialuri mdgomareoba ukiduresad mZime iyo.<br />

kavkasiaSi vahabizmis <strong>da</strong>mkvidrebaze saubrisas Znelia politikis sferosgan<br />

gamijvna. ingliseli politikuri mimomxilveli iaan sepi Cvens regionSi Seqmnili<br />

viTarebis Sefasebisas aRniSnavs, rom saqme politizebul islamTan gvaqvs. misi TqmiT,<br />

XX saukunis 30-iani wlebi<strong>da</strong>nve vahabizmis ideiT gamudmebiT spekulireb<strong>da</strong><br />

komunisturi xelmZRvaneloba, romelic nebismieri saxis antisabWoTa moZraobas,<br />

romelic rame kavSirSi iyo mahmadianuri rwmenis matarebel <strong>mosaxleoba</strong>sTan,<br />

terorizmis, vahabizmisa <strong>da</strong> eqstremizmis gamovlinebad naTlav<strong>da</strong> 19 .<br />

18 iqve.<br />

19<br />

iqve, gv. 21.<br />

22

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!