12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

megruli. rac Seexeba lazurs, igi megrulis dialeqta<strong>da</strong>a miCneuli <strong>da</strong> ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

TurqeTSia gavrcelebuli. saqarTveloSi am enaze mxolod erT sofelSi — sarfSi —<br />

laparakoben.<br />

ena iyofa dialeqtebad. sakuTriv qarTulSi 17 dialeqtia. dialeqtebSi gamoiyofa<br />

kiloebi.<br />

saqarTvelo Tavisi <strong>geografiuli</strong> mdebareobiTa <strong>da</strong> istoriiT tradiciulad<br />

polieTnikuri qveyanaa. 1989 wlis aRweris monacemebiT, saqarTveloSi 90-ze meti<br />

erovnebis warmomadgeneli cxovrob<strong>da</strong>. saqarTvelos mosaxleobis saerTo raodenoba<br />

iyo 5,4 milioni a<strong>da</strong>miani. eTnikuri umciresoba Seadgen<strong>da</strong> mTeli mosaxleobis 29,87%.<br />

yvelaze didi iyo somxuri saTvistomo (437 aTasi a<strong>da</strong>miani, 8,1%); rusuli (341 aTasi,<br />

6,3%); azerbaijanuli (307,6 aTasi, 5,7%), osuri (164,1 aTasi, 3,5%), berZnuli (100,3<br />

aTasi, 1,8%).<br />

eqspertTa SeafsebiT, 2002 wlisaTvis mosaxleobis saerTo raodenoba 4,6 milion<br />

a<strong>da</strong>mianamde Semcir<strong>da</strong> (afxazeTisa <strong>da</strong> cxinvalis regionis gareSe — 4,3 milionamde).<br />

rogorc vxe<strong>da</strong>vT, 13 wlis ganmavlobaSi saqarTvelos <strong>mosaxleoba</strong> 1/5-iT Semcir<strong>da</strong>.<br />

qarTvelebis ricxvi saqarTveloSi 1989 wels 3,7 milions udri<strong>da</strong> — 83,8%), bolo<br />

aRweramde ki (2002 w.) 3,3%-iT Semcir<strong>da</strong>, anu saqarTvelos mosaxleobis kleba<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d sxva erovnebebis xarjze mox<strong>da</strong>. amitom satitulo eris wili saerTo<br />

maCvenebelSi 70,1%-<strong>da</strong>n 83,8%-mde gaizar<strong>da</strong>. eTnikuri umciresobebis procentuli<br />

raodenobac 15,9%-mde Semcir<strong>da</strong>. maT Soris somxebi Seadgenen 220 aTass (5,5%), rusebi<br />

85 aTass (2,1%), azerbaijanelebi 200 aTass (5,0%), osebi 38 aTass (0,9%), berZnebi 21<br />

aTass (0,5%). 2004 wlis ivlisisaTvis saqarTvelos <strong>mosaxleoba</strong> Seadgen<strong>da</strong> 4.693.892<br />

a<strong>da</strong>mians, aqe<strong>da</strong>n qarTvelebi _ 70,1%, somxebi — 8,1%, rusebi — 6,3%, azerbaijanelebi —<br />

5,7%, osebi — 3%, afxazebi — 1,8%, sxvebi — 5%.<br />

gansxvavebulia qarTvelebis xvedriTi wili saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva mxareSi.<br />

<strong>da</strong>savleT saqarTvelos provinciebSi qarTvelTa xvedriTi wili Zalian maRalia, iseve<br />

rogorc aRmosavleT saqarTvelos zogierT raionSi. samcxeSi aRniSnuli maCvenebeli<br />

73%-ia, qvemo qarTlSi — 44%, javaxeTSi ki — mxolod 3%. 2002 wlis monacemebiT,<br />

saqarTvelos iurisdicqiaSi myofi 59 raioni<strong>da</strong>n qarTvelebi umravlesobas<br />

Seadgendnen 53-Si. axlaqalaqisa <strong>da</strong> ninowmindis raionebSi, agreTve walkaSi (berZnebis<br />

emigraciis Semdeg) didi umravlesoba somxebia, xolo marneulis, bolnisisa <strong>da</strong><br />

dmanisis raionebSi — azerbaijanelebi.<br />

cxinvalisa <strong>da</strong> afxazeTis cnobili movlenebis Semdeg saqarTveloSi 286 aTasi<br />

iZulebiT ga<strong>da</strong>adgilebuli piria. gar<strong>da</strong> amisa, saqarTvelo<strong>da</strong>n 100 aTasamde ltolvili<br />

saqarTvelos farglebs gareT cxovrobs.<br />

qarTvelebs ara aqvT mravalricxovani <strong>da</strong> Zlieri diasporebi sazRvargareT. 1989<br />

wels sxva sabWoTa respublikebSi cxovrob<strong>da</strong> 194 aTasi qarTveli. mokavSire<br />

respublikebi<strong>da</strong>n yvelaze meti qarTveli cxovrob<strong>da</strong> ruseTSi (130 aTasi), ukrainaSi (23<br />

aTasi), azerbaijanSi (14 aTasi, aqe<strong>da</strong>n 12 aTasi saingiloSi, Tumca am maCvenebelSi<br />

igulisxmeba mxolod qristiani ingiloebi, _ muslimi ingiloebi, romelTa raodenoba<br />

gacilebiT metia, azerbaijanelebad iwerebian).<br />

TurqeTsa <strong>da</strong> iranSi mcxovreb qarTvelTa raodenobis <strong>da</strong>dgena SeuZlebelia, radgan<br />

iq mosaxleobis aRwera erovnebis <strong>da</strong>fiqsirebas ar iTvaliswinebs. varaudoben, rom<br />

TurqeTSi mcxovreb qarTvelTa raodenoba (lazebTan erTad) 500 aTasi un<strong>da</strong> iyos<br />

(igulisxmeba isini, romelTac SenarCunebuli aqvT ena <strong>da</strong> Tavs Turqebad ar Tvlian).<br />

fereidneli qarTvelebis saerTo raodenoba 225 aTasi un<strong>da</strong> iyos. evropasa <strong>da</strong> amerikaSi<br />

mcxovreb qarTvelTa raodenoba 1990-ian wlebamde 5-6 aTas kacs ar aRematebo<strong>da</strong>. 90-ian<br />

wlebSi qveyana, savaraudod, 350-400 aTasma qarTvelma <strong>da</strong>tova.<br />

7

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!