12.05.2015 Views

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

erTiani <strong>kavkasiis</strong> idea istoriul WrilSi: <strong>kavkasiis</strong> gaerTianebis<br />

mcdeloba XI-XII saukuneebSi, misi ideologiuri momzadeba <strong>da</strong><br />

praqtikuli ganxorcielebis gzaze ga<strong>da</strong>dgmuli nabijebi. ideis<br />

perioduli gamococxleba momdevno saukuneebSi (XIV-XV ss., XVIII s.).<br />

<strong>kavkasiis</strong>a <strong>da</strong> misi calkeuli nawilebis civilizaciuri kuTvnilebis sakiTxze<br />

Tanamedrove samecniero literaturaSi sxva<strong>da</strong>sxva mosazrebas vxvdebiT. erTi<br />

Tvalsazrisis Tanaxmad, garkveul kriteriumebze <strong>da</strong>yrdnobiT, SeiZleba visaubroT<br />

kavkasiaze, rogorc Tavisebur civilizaciaze, subcivilizaciaze an kulturul<br />

erTobaze ufro gabedulni — ZiriTa<strong>da</strong>d, politikosebi an politikur wreebTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebulni — politikuri erTobis SesaZleblobebzec saubroben, romelsac<br />

safuZvlad kulturuli <strong>da</strong> civilizaciuri erToba edo an SeiZleba <strong>da</strong>edos. magram<br />

<strong>kavkasiis</strong> xalxTa istoria ufro kavkasiuri erTobis gegmaTa ganxorcielebis<br />

warumatebel mcdelobebs warmogvidgens, vidre warmatebuls.<br />

am TvalsazrisiT, sainteresoa saqarTvelos istoriis erTi monakveTis ganxilva,<br />

romelic swored gamonaklisia am warumatebel mcdelobaTa Soris. saubaria XI-XII<br />

saukuneebis politikur-kulturul viTarebaze; im dros, TiTqos, isaxeba is erToba,<br />

romelic SeiZleba erTiani kulturuli sivrcis saxeliT aRiniSnos. ufro metic, _<br />

xdeba am erTobis politikuri realizaciac. marTalia, es xanmokle periodia, magram<br />

igi did gavlenas axdens <strong>kavkasiis</strong> xalxTa Semdgom istoriaze.<br />

rogorc cnobilia, XI-XII saukuneebi erT-erTi mniSvnelovani periodia saqar-<br />

Tvelos istoriaSi. `am dros ara marto `saqarTvelo~ _ axali qveyana _ warmoiqmna,<br />

aramed Caisaxa kidev ufro didi samyaro _ kavkasia. mas jer istoriul-<strong>geografiuli</strong><br />

saxelic ki ar hqon<strong>da</strong>, magram yvelafri<strong>da</strong>n Can<strong>da</strong>, rom misi saxeli `saqarTvelove~<br />

iqnebo<strong>da</strong>... am qveyanaSi ara marto <strong>kavkasiis</strong> samxreTi <strong>da</strong> aRmosavleTi (somxiTi, Sirvani),<br />

aramed mTis iqiTi kavkasionic (<strong>da</strong>Restan-CeCneTi, oseTi, CerqezeTi) aqtiurad monawileobdnen.<br />

iqmnebo<strong>da</strong> didi `msoflio~, romlis maorganizebeli centri saqarTvelo<br />

iyo” 109 .<br />

aRniSnul periodSi Camoyalib<strong>da</strong> cneba `saqarTvelo~, rogorc kulturulpolitikuri<br />

<strong>da</strong> socialur-ekonomikuri erTobis aRmniSvneli termini. `saqarTvelo<br />

ewodebo<strong>da</strong> im teritorias, sa<strong>da</strong>c politikur <strong>da</strong> kulturul mflobelobasTan erTad,<br />

qarTveli xalxisaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli socialur-ekonomikuri urTierTobani<br />

vrceldebo<strong>da</strong>” 110 , `qarTvelad~ ki moiazrebo<strong>da</strong> yvela is, `vinc, miuxe<strong>da</strong>vad misi<br />

eTnikuri warmomavlobisa, aRiareb<strong>da</strong> qarTul (diofizitur) qristianobas, naziarebi<br />

iyo qarTul feo<strong>da</strong>lur urTierTobebs <strong>da</strong> moRvaweob<strong>da</strong> qarTul politikur <strong>da</strong><br />

kulturul sarbielze” 111 . am sarbielis farglebSi Tan<strong>da</strong>Tan mTeli kavkasia eqceo<strong>da</strong>.<br />

`axali qveynis~ gaerTianeba qarTuli enis safuZvelze mimdinareob<strong>da</strong>, romelic im<br />

periodSi <strong>kavkasiis</strong> masStabiT universaluri saRvTismsaxuro enis funqcias asruleb<strong>da</strong>.<br />

Tu paralels gavavlebT sxva kulturul erTobaTa (civilizaciaTa, subcivilizaciaTa)<br />

Camoyalibebis procesTan, un<strong>da</strong> gavixsenoT, rom, magaliTad, <strong>da</strong>savleTis,<br />

rogorc erTiani kulturuli sivrcisa <strong>da</strong> calke civilizaciis Camoyalibebas xeli<br />

Seuwyo laTinuris _ universaluri saeklesio enis _ primatma <strong>da</strong>savleT qristianuli<br />

qveynebisaTvis. swored aseve, SeiZleba arabuli enis analogiur rolze saubari muslimuri<br />

aRmosavleTisaTvis. rogorc Cans, qarTuli ena igive rolis Sesrulebas iwyeb<strong>da</strong><br />

kavkasiaSi. agiografiuli literaturis, matianeebis, epigrafikuli <strong>da</strong> xuroTmoZ-<br />

Rvruli Zeglebis Seswavla cxadyofs, rom XI-XII saukuneebSi qarTuli ena <strong>da</strong> kultura<br />

109 berZeniSvili n. saqarTvelos istoriis sakiTxebi. w. VIII, Tb., 1975, gv.643.<br />

110<br />

iqve, gv.397.<br />

111<br />

iqve, gv.299.<br />

49

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!