kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
kavkasiis geografiuli garemo da mosaxleoba - Center for Social ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
xSirad aralegalurad an naxevrad legalurad moqmedeb<strong>da</strong> 5 .<br />
2004 w. <strong>da</strong>sawyisisaTvis qveyanaSi arsebob<strong>da</strong> 1300 moqmedi meCeTi <strong>da</strong> islamis sxva<br />
sakulto obieqti; sxva konfesiaTa 40-ze meti sakulto nageboba. baqoSi dRes sami<br />
marTlmadidebluri taZaria. respublikaSi aris raskolnikebisa <strong>da</strong> seqtantebis<br />
samlocveloebi, Svidi sinagoga, maTgan erTi, romelic baqoSi mdebareobs <strong>da</strong> yvelaze<br />
didia kavkasiaSi, aigo 2003 wels `joinTis~ saxsrebiT. de<strong>da</strong>qalaqSi rekonstruirebulia<br />
kaTolikuri eklesia, kidev erTs safuZveli Caeyara 2003 wels, azerbaijanSi<br />
romis papis vizitis dros.<br />
azerbaijanSi dRes arsebobs saswavlo <strong>da</strong>wesebulebebi <strong>da</strong> kursebi tradiciul<br />
konfesiaTa safuZvlebis Sesaswavlad: baqos islamuri universiteti filialebiT<br />
sxva<strong>da</strong>sxva raionSi; madrasebi — saSualo saswavlo <strong>da</strong>wesebulebani, meCeTebTan, eklesiebTan,<br />
sinagogebTan Seqmnilia saswavlo kursebi.<br />
faqtia, rom postsabWoTa azerbaijanSi `religiuri renesansi~ erovnuli<br />
TviTSegnebis zrdis paralelurad mimdinareobs. baqos ekonomikur <strong>da</strong> politikur<br />
kvlevaTa centris monacemebiT, 90-iani wlebis bolos azerbaijanelebis mxolod 4-6%<br />
Tu iyo `aqtiuri~ morwmune <strong>da</strong> <strong>da</strong>mcveli religiuri miTiTebebisa <strong>da</strong> cxovrebis wesisa,<br />
87-92% ki iseT kategorias Seadgen<strong>da</strong>, romelic acxadeb<strong>da</strong>, rom muslimi iyo, Tumca<br />
naklebad an saerTod ar asruleb<strong>da</strong> religiur ritualebs. <strong>da</strong>narCen 3%-s aTeistebi<br />
warmoadgendnen. azerbaijanelebis umravlesoba aqtiurad stumrobs meCeTs religiur<br />
dResaswaulebze, Tumca aSuras uqme dRes, rodesac muhamedis SvilTaSvils husein ibn<br />
alis glovoben <strong>da</strong> TviTgvemis ritualebic tardeba, sagrZnoblad pasiuroben. rogorc<br />
am sakiTxebis mkvlevari raul motika askvnis, <strong>kavkasiis</strong> qveynebSi islami istoriulad<br />
ganpirobebul adgilobriv TaviseburebaTa <strong>garemo</strong>Si ganviTar<strong>da</strong> <strong>da</strong> mowy<strong>da</strong><br />
saerTaSoriso muslimur moZraobebsa Tu mimdinareobebs. Tav<strong>da</strong>pirvelad, sazRvris<br />
gaxsnis Semdeg, mravali axalgazr<strong>da</strong> ewvia TanamoZme TurqeTis saswavleblebs. Tumca<br />
90-iani wlebis bolosaTvis oficialur <strong>da</strong> naxevradoficialur saswavleblebs<br />
azerbaijanelebi ukve amreziT uyurebdnen, <strong>da</strong>inaxes ra, rom ucxoeTSi swavlamiRebuli<br />
<strong>da</strong> samSobloSi <strong>da</strong>brunebuli axalgazrdebi ukve Riad qa<strong>da</strong>gebdnen sunitur ideebs <strong>da</strong><br />
arc `Sahsei-vahseis~ tradiciis gmobas eridebodnen. 6 .<br />
<strong>for</strong>maluri niSniT, meCeTebi ar iyofa Siitur <strong>da</strong> sunitur meCeTebad (vahabitTa<br />
meCeTebis gamoklebiT, sa<strong>da</strong>c mxolod am mimdinareobis warmomadgenlebi <strong>da</strong>dian).<br />
2004 w. <strong>da</strong>sawyisisaTvis savaldebulo registracia gavlili hqon<strong>da</strong> 230 konfesiur<br />
Tems, maT Soris: 201 muslimurs, <strong>da</strong>narCens — qristianuls — rusul <strong>da</strong> qarTul<br />
marTlmadideblurs, luTeranuls, romaul-kaTolikurs, axalsamociqulos,<br />
moloknebs, meSvide dRis adventistebs, ormoc<strong>da</strong>aTianelebs, ieRovas mowmeebs,<br />
iudevelTa sxva<strong>da</strong>sxva mimdinareobas <strong>da</strong> sxv 7 .<br />
vahabizmi azerbaijanSi ar aris `mebrZoli~, Semtevi xasiaTisa. morwmuneebs igi<br />
izi<strong>da</strong>vs `religiaSi ubraloebis~ ideebiT. sainteresoa, rom man mimdevrebi pova adgilobriv<br />
eTnoreligiur umciresobebSi — lezgebSi, avarelebsa <strong>da</strong> waxurebSi, romelTac<br />
amiT gamoxates protesti maTi samoqalaqo uflebebis SezRudvis winaaRmdeg.<br />
ufro zogadi TvalsazrisiT, aratradiciuli mimdinareobaTa gaCena gareSe<br />
Zalebis metoqeobis Sedegia, romlebic sakuTari gavlenis gaZlierebisaTvis nebismier<br />
saSualebas iyeneben, maT Soris — konfesiursac. aratradiciuli mimdinareobani xels<br />
uwyoben religiis, pirvel rigSi, ZiriTadis — islamis — politizacias.<br />
5 Саттаров Р. Ислам как политический фактор в постсоветском Азербайджане. – В журн.:Центральная Азия и Кавказ. 2004,<br />
№ 4 (34), с.9.<br />
6<br />
xinCagaSvili S. eTnikuri <strong>da</strong> religiuri situaciis dinamika kavkasiaSi (postsabWoTa periodi). —<br />
saqarTvelos mecn.akad. politologiis institutis weliwdeuli — 2003. Tb., 2003, gv.71.<br />
7 iqve, gv.151.<br />
13