CLAIRLIEU - Canons Regular Blog

JEUGD TE ALKMAAR 17
verbetering te brengen door een apostolische vicaris aan te
stellen. Van 1802-1827 was inderdaad een apostolische vicaris
belast met de geestelijke verzorging van de kleine katholieke
minderheid. Wei was er ook in 1824 door paus Leo XII een
concordaat gesloten, waarin werd vastgelegd dat de katholieken
van Hannover in twee diocesen zouden verenigd worden : ten
westen van de Wezer in het bisdom Osnabriick, ten oosten in
dat van Hildesheim. In feite kon echter alleen het laatste worden
opgericht. Osnabriick zou tot 1857 door een wijbisschop be-
stuurd worden, totdat de verhoudingen de aanstelling van een
eigen bisschop toestonden.
Niet alleen om godsdienstige en politieke redenen was het
verblijf in zijn geboortedorp voor Johann niet bijzonder aan-
trekkelijk, ook in economisch opzicht bood het de ondernemende
jongeman weinig vooruitzichten. Evenals later zijn jongste zoon
Henricus blijkt Johann Hollmann als jongeman niet sterk van
gestel te zijn geweest. In 1823 werd hij, na driemaal medisch
onderzocht te zijn, uit het koninklijk Hannoveraanse leger ont-
slagen en geheel vrijgesteld van de krijgsdienst. Nu stond niets
hem in de weg om, als zovelen van zijn landgenoten, zijn
fortuin te gaan zoeken in het welvarende Holland. Prof. L. J.
Rogier wijst op het continu karakter, dat de Westduitse immi-
gratie sedert de I6e eeuw in Noord-Nederland had. ,,Zolang
Westfalen een onvruchtbaar land was, d.i. tot het midden der
19e eeuw, toen de kunstmest in zwang kwam, en zolang de
industrie van het Rijnland nog ondergeschikte betekenis had,
was het welvarende Holland het land van belofte voor Duitse
gelukzoekers. Deze stroom van immigranten heeft in de 18e
eeuw een bijzondere dichtheid gekregen" 2. De meesten van hen
hebben er hun brood niet in ledigheid gegeten. Ze toonden zich
ordelievende en hardwerkende mensen en zijn daar zelf ook
zeer goed bij gevaren. Evenals velen van hun voorgangers kwa-
men zij als marskramers, kousenverkopers, vaklui en landarbeiders
de grenzen over, praktisch zonder eigen bezit. Zij maakten
een bescheiden indruk, leefden sober en spaarzaam en waren
bereid allerlei werk aan te pakken. Spoedig pasten zij zich aan
bij de nieuwe omgeving en wisten zich hier een vaste plaats te
8 L. J. Rogier, Katholieke Herleving, 's Gravenhage, 1956, p. 265-266.