CLAIRLIEU - Canons Regular Blog

64 HENRICUS HOLLMANN
geerte der 19e eeuw komt er echter toe, het vermogen van de
menselijke rede om boven de begrenzingen van de ervaarbare
mogelijkheid uit te stijgen, in twijfel te trekken of zelfs zonder
meer te ontkennen. En daarmee vernietigt zij tegelijkertijd iedere
metafysica.
Een gevolg hiervan is, dat de apologetiek, om het contact met
de tegenstander te bewaren, zich hoe langer hoe verder van de
theologie verwijdert. De discussie gaat niet langer over de in-
houd of over de mogelijkheid van de Openbaring, maar over
de mogelijkheid van de filosofie, over de vermogens van de
rede en over het befaamde kenprobleem. Het zich concentreren
der intellectuele krachten van de katholieken op dit gebied, dat
overigens zo ver verwijderd was van het dogma zelf, moest wel
een verlammende invloed uitoefenen op het terrein der eigen-
lijke theologie.
Dit beeld van Europees verval der katholieke theologie als
wetenschap zou men, voor wat Nederland aangaat, nog kunnen
aanvullen met een paar citaten van prof. Rogier :
,,Rechtstreekse deelneming aan de beoefening der wetenschap
bleef onder de katholieken van Nederland in het derde kwart
van de negentiende eeuw beperkt tot het occasioned optreden
van een zeldzame enkeling. De beoefening van de theologie
bleef bij het seminarie-handboek, de tijdschrift-polemiek en de
recensie steken. Nog lang zou men trouwens - bij gebrek aan
elk universitair centrum - te onzent theologie en apologie bot
identificeren. ... Voor 1853 valt er ook met behoud van die
identificatie niets van betekenis te noemen. ... Na het herstel der
hierarchie verschenen geleidelijk de handboeken van het semi-
narie-onderwijs. ... En dan is er een stroom van polemische
brochures, geheel ten onrechte geclassificeerd onder de ,,Roomsche
theologie". ... Met de- wijsbegeerte was het in feite niet
beter gesteld ; hierbij kwam men voorlopig zelfs niet aan het
schrijven van handboeken toe." 23
,,Dat een niet in de wetenschap geschoolde leek in die mate
een stempel kon drukken op de katholieke samenleving als
Le Sage dit bij ons deed, was op zich zelf een bewijs van een
groot tekort. Het ontbrak Nederland aan katholieke weten-
M L. J. Rogier, Katbolieke Herleving, 's Gravenhage, 1956, p. 232-233.