CLAIRLIEU - Canons Regular Blog

48 HENRICUS HOLLMANN
mogelijkheid is om, met behoud van wat er wezenlijk aan is in
stijl en typische indeling, het tot een bruikbare woonruimte te
maken, aangepast aan de eisen en behoeften van de moderne
tijd. Natuurlijk zal dan het probleem ontstaan hoe ver men bij
een dergelijke aanpassing mag gaan, zonder het wezenlijke te
schaden. Dit geldt ook voor het herstel van een orde van
middeleeuwse oorsprong in de nieuwe tijd. Men kan daarover
van mening en smaak verschillen, maar zal toch rekening hebben
te houden met totaal veranderde omstandigheden, die
tenslotte van beslissende aard zullen zijn.
Was nu de orde, waarin Henricus Hollmann zijn intrede deed,
dezelfde als in vroeger eeuwen, was het een eigentijdse aanpas
sing, of was het eigenlijk een volkomen nieuwe schepping die
alleen de oude naam had behouden ? Het antwoord hierop zal
pas gegeven kunnen worden, nadat men de bedoelingen van
van den Wijmelenberg heeft nagegaan en de wijze waarop hij
deze verwezenlijkte. Opvallend is daarbij, dat reeds gedurende
de eerste vijf jaren na het herstel St.-Agatha en Uden verschil-
lende wegen schijnen te gaan : het eerste zet de oude traditie
vrijwel onveranderd voort, terwijl het tweede een nieuwe richting
inslaat, en dat onder leiding van van den Wijmelenberg. Toch
is dit geen bewust gewilde tegenstelling, maar eerder een
kwestie van beleid en valt er geenszins uit te concluderen, dat
van den Wijmelenberg de meer contemplatieve en liturgische
levensstijl van St.-Agatha afwees of de betekenis ervan voor de
orde onderschatte. Dit blijkt trouwens wel uit het relict van de
visitatie, welke hij in 1844 vanuit Uden te St.-Agatha kwam
houden. Hij prees daarin de St.-Agathase kruisheren om hun
stipte onderhouding van het koorgebed met de opmerkelijke
woorden ,,dat daar iedereen zich voorbehield als een allerheiligst
recht, om vooral de schoonste bloem van de orde aan alien te
tonen" 4. In dit verband is het ook de moeite waard te wijzen
op het verslag van het eerste generaal kapittel, dat in april 1853
werd gehouden, en waar de bij die gelegenheid tot magister
generaal gekozen van den Wijmelenberg het ontwerp van de
door hem vervaardigde nieuwe statuten indiende. De daarin
4 C. R. Hermans, Annales Canonicorum Reg. Ordinis S. Crucis, Den Bosch,
1858, III, p. 644-647.