CLAIRLIEU - Canons Regular Blog

78 HENRICUS HOLLMANN
te vragen, in hoeverre hun geesteshouding of hun reacties door
een dergelijke feitelijkheid kon worden beinvloed. De toenmalige
opvatting omtrent de verhouding van een overste tot zijn
onderdanen was wel lijnrecht tegenovergesteld aan de moderne,
als zou deze meer een zaak van begeleiden dan van leiden zijn.
Onwillekeurig zou bij ons de neiging kunnen ontstaan om er
een illustratie in te zien van het befaamde gezegde : ,,u hebt
niet te denken ; er wordt voor u gedacht". Wanneer een overste
er destijds moeilijk toe over kon gaan om althans een deel van
zijn bevoegdheden of taken door plaatsvervangers te doen uitoefenen,
dan had dat psychologisch zeker nadelige gevolgen.
Het belemmerde een gezond zelfvertrouwen en ondernemingslust
bij de onderdanen. Er ontstond een merkwaardige tweestrijd
in deze mensen : van de ene kant durfden zij niet te
twijfelen aan de alzijdigheid van inzicht en de bekwaamheid van
de overste en aan de juistheid van zijn oordeel omtrent hun
eigen capaciteiten ; van de andere kant bleven zij rondlopen
met vage gevoelens van onbevredigdheid en tegelijk minderwaardigheid.
Typerend daarvoor waren de vaak voorkomende
uitingen van overdreven zelfonderschatting en ongeevenredigde
waardering voor de prestaties van een ander, die daartoe door
bijzondere omstandigheden in staat was gesteld. Er ontstonden
zodoende bepaalde lichtelijk naieve mythen, die eerst naderhand
tot hun juiste proporties werden teruggebracht. Weer anderen,
die zich meer van hun mogelijkheden en bekwaamheden bewust
waren, voelden zich soms bij herhaling gepasseerd ; op de duur
koesterden zij dan geen illusies meer en namen een louter afwachtende
of passieve houding aan. Al hebben wij dit alles als
een bestaand gevaar willen signaleren, het blijft natuurlijk nog
de vraag, of prior Hollmann onder de gegeven omstandigheden
niet, deels ten gevolge van deze nu eenmaal aanwezige situatie,
deels wegens de ouderdom of het werkelijk gemis aan capaci
teiten van verschillende zijner onderdanen, in mindere of meerdere
mate genoodzaakt was zich al deze bezigheden voor te
behouden. Er zijn ons niet voldoende bijzonderheden daaromtrent
bekend om er een verantwoord oordeel over te kunnen
vellen. Veel keuze had hij in ieder geval niet, zeker niet op
studiegebied, nadat Dietvors in mei 1881 zijn ontslag als lector