'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

100
voorzien en te voorkomen. Vakbekwaamheid is niet altijd een garantie
voor overleven. De teneur in onze interviews is: de raad is dominanter en
agressiever geworden en de coalitie neemt het niet meer vanzelfsprekend
voor je op. De eigen partij blijkt soms ook zomaar een motie van
wantrouwen van de oppositie te kunnen steunen. Een wethouder: ‘Je weet
dat politiek een hard vak is. De coalitie wordt altijd door coalitiepartijen
om zeep geholpen. Zo simpel is het.’ Een ander: ‘Vroeger was het allemaal
veel closer.’ Weer een ander: ‘Als de verantwoor-delijkheden van bestuur en
raad worden gescheiden is het bestuur en zijn bestuurders niet meer in
staat om de raad te managen. Daarmee maak je het samenspel eigenlijk
dood.’ Een burgemeester: ‘Wethouders mogen alleen nog maar uitvoeren
en mogen niet tegen de raad zeggen: wij vinden dat het zo en zo moet.
Terwijl de raad niet in staat is om de discussie fatsoenlijk te voeren.’ Nog
een citaat: ‘Het college moet weer de kans krijgen om te besturen, je moet
ze niet steeds zo maar kunnen weg-schieten.’ En: ‘Als we niet oppassen
komt de wethouder in het verdom-hoekje terecht. Je moet wel de kans
krijgen om te besturen en niet voor elk wissewasje op je duvel krijgen van
de raad.’ Afgaande op de ontboe-zemingen die wij in de interviews
tegenkwamen kan de stelling dat het wethouderschap onder de duale
verhoudingen gevoeliger is geworden voor fatale politieke conflicten wel
worden bevestigd.
‘Gemeenteraden moeten geen tweedekamertje willen spelen,’ merken
enkele respondenten op. Als voorbeelden worden genoemd het werken
met interruptiemicrofoons, afstandelijke en schofferende manieren van
omgaan met elkaar en al te rigide procedures met betrekking tot wat wel
en niet mag: scheiden van proces en inhoud en dergelijke. Deze
respondenten wijzen op het uitvoerende karakter van het lokale bestuur,
dat zo eenvoudig en praktisch mogelijk zou moeten blijven. Dualisme
wordt soms ook wel misbruikt: er wordt iets gezegd wat eigenlijk niet kan,
bijvoorbeeld omdat er eerdere afspraken zijn, maar in de nieuwe
verhoudingen moet het toch kunnen, want ‘het is duaal’. Een burgemeester:
‘Je hoeft je nergens meer over in te houden, want het is duaal.
Dus daar mag je dan ook niets van zeggen.’ Er zijn wethouders, raden en
fracties die onder het mom van dualisme op een bepaalde manier
opereren. De fracties nemen bijvoorbeeld afstand van hun wethouder
omdat dat dualistisch zou zijn. Hun onderliggende agenda kan dan echter
een andere zijn. In andere plaatsen trokken de coalitiefracties samen hun
eigen plan en lieten daarvan niets weten aan hun wethouders. Die
hoorden er ter vergadering pas van. In een van onze cases zijn raad en
college nog steeds in verwarring: de raad wil ‘aan het hoofd staan’ en liet
daarom zijn wethouders door het stof gaan.