'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

‘Het rijk geeft het verkeerde voorbeeld,’ vindt een burgemeester: ‘In de
Kamer gaat men ook niet altijd zo chique met elkaar om. Mensen zien op
TV hoe het daar gaat qua niveau en woordgebruik en men kopieert dat
gedrag op lokaal niveau.’ Daarnaast zijn raadsleden - mede door de
dualisering - zelfbewuster en assertiever geworden, stellen sommigen vast.
Internet wordt in dat verband ook genoemd als factor: ‘Mensen weten
meer en slikken niet meer alles voor zoete koek.’ Dat is op zichzelf
natuurlijk positief, tenzij het zou ‘doorslaan’. Een burgemeester stelt
bijvoorbeeld dat het in zijn gemeente een trend is geworden om bij ieder
vermoeden dat er iets mis is een onderzoek in te stellen, waaraan
vervolgens consequenties moeten worden verbonden in de vorm van het
rollen van koppen. Wat deze burgemeester betreft hoeft daar niet altijd de
ultieme conclusie aan te worden verbonden: ‘Je kunt ook zeggen: ik stel
me kwetsbaar op, en als er aanbevelingen zijn dan ga ik die proberen op te
volgen.’ Het zijn niet alleen kortere lontjes van anderen waar wethouders
last van hebben, maar ook die van henzelf. ‘Waar ik me over verbaas,’ zegt
een wethouder, ‘is dat iedere wethouder tegenwoordig zo snel opstapt als
hij zijn zin niet krijgt.’ Volgens deze wethouder zou dat alleen moeten bij
integriteitkwesties en dergelijke, maar niet als de meerderheid van de raad
iets vindt waar je het niet mee eens bent. Dan behoor je als wethouder mee
te bewegen: ‘Mensen willen niet verliezen in het openbaar. Ze willen niet
publiekelijk afgaan als een gieter. Maar toch hoort dat bij de politiek. Je
moet ergens tegen kunnen.’ Dezelfde wethouder vindt dat de oorzaken van
het vaker vallen van wethouders mede moeten worden gezocht in de
opvoeding van kinderen. ‘Er moeten meer gezelschapsspelletjes worden
gedaan waarbij je leert tegen je verlies te kunnen en minder primair te
reageren.’
In een enkel geval werd het college door de raad aangewreven
achterkamertjespolitiek te bedrijven.’ Lang niet iedereen blijkt overigens
tegen achterkamertjespolitiek te zijn. Een wethouder: ‘We moeten in
Nederland niet zo bang zijn voor het informele overleg. Dat heeft nu
eenmaal een belangrijke functie. Je moet ook gelegenheid creëren om met
de benen op tafel te brainstormen over wat er allemaal speelt en wat er
allemaal kan gebeuren. Daarmee maak je jezelf sterker.’ Een respondent
die eerder op rijksniveau actief was: ‘Ook landelijk worden dingen
voorgekookt in ‘het torentje’, ondanks het dualisme.’
Aanzien en voorbeeldfunctie
Het maatschappelijk onbehagen dat onze respondenten signaleren uit zich
onder meer in de vorm van minder respect voor gezagsdragers. Onvrede
wordt afgewenteld op de overheid die het heeft laten gebeuren. Men roept
dat alles de schuld van de overheid en de gemeente is, zonder te weten hoe
105