'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

Welke competenties moet een wethouder verder hebben? 62 Een zeer
ervaren en succesvolle wethouder: ‘Je niet opwinden over kleine dingen,
niet te dogmatisch zijn (dan kun je geen compromissen sluiten), als de
inhoud minder sterk is het met communicatie kunnen redden, je moet
voorzichtig zijn met publiciteit, een zekere voorzichtigheid hebben, je
moet elkaar wat kunnen gunnen, loyaal zijn, je moet pikordes accepteren
en zeker geen ruzie maken met het alfamannetje want dat gaat niet goed
aflopen.’ Een burgemeester: ‘Je moet inhoudelijke diepgang hebben en
toch het vermogen om los te laten. Dit beheersen wethouders gemiddeld
genomen niet.’ Een ex-wethouder: ‘Je moet vooral proberen een beetje
ontspannen te zijn en liefst met wat humor.’ Een andere ex-wethouder:
‘Je moet als wethouder altijd goed in de achteruitkijkspiegel kijken: hoe
lopen de hazen. Daarnaast moet je over vakmanschap beschikken,
problemen kunnen oplossen. Verder moet je niet te lang vasthouden aan
een bepaalde portefeuille, dat is een grote valkuil. Je moet op tijd kunnen
switchen.’ Er is volgens hem meer een soort ‘boerenslimheid’ voor nodig
dan een hoog IQ.
Belangrijk wordt vooral gevonden dat je als wethouder kunt ‘meebewegen’.
Dus dat je niet alleen maar gaat voor de eigen wens en het eigen
gelijk, maar beseft dat je als bestuurder opereert in een complex
democratisch krachtenveld met per definitie meerdere wensen, belangen
en overtuigingen die alle in meerdere of mindere mate hun erkenning
nodig hebben. Een wethouder moet op tijd kunnen omschakelen van zijn
inhoudelijke gelijk naar de politieke realiteit die om een andere reactie
vraagt. Als de raad je iets aanwrijft helpt het op enig moment niet meer als
je je gelijk blijft herhalen vanuit de inhoud. Het vermogen om dit tijdig in
te zien en daar ook naar te handelen is niet ieder gegeven.
62 Uiteraard zijn in de literatuur de nodige ‘officiële competenties’ beschreven. De
wethoudersvereniging noemt er 9: analytisch vermogen, oordeelsvorming, overtuigingskracht,
inlevingsvermogen, onderhandelen, politieke sensitiviteit, resultaatgerichtheid, samenwerken,
sturend vermogen (Wethoudersvereniging 2010). Vulperhorst noemt er 20, onderverdeeld naar
waarden (visie, perspectief ambities, idealen), basisvaardigheden (verstand van financiën,
procesmanager autonoom in besluiten, authentiek, collegiaal, vaardig in omgang met
ambtenaren), prestaties (agenda 4 jaar, doelen, resultaat, liefde voor de uitvoering) en cultuur
(open houding, flexibel, oplossingsgericht, snelheid van denken en handelen, horizontale
externe samenwerking, integer en transparant) (Vulperhorst 2010: 21). Carabain noemt vijf
basiskwaliteiten (integriteit, affiniteit met de portefeuille, omgevingssensitief zijn, leiderschap
tonen, communicatief vaardig), tien bestuurlijke vaardigheden (visie tonen, interpersoonlijke
sensitiviteit, weerbaarheid, voortvarendheid, teamspeler, beïnvloedingsvermogen, prioriteiten
stellen, innovatiedrang, netwerken, communicatieve vaardigheden) en vier bestuursstijlen
(leider, verbinder, netwerker, vernieuwer) (Carabain 2009: 35 e.v.)
61