'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

54
ambtenaren of als een technocraat weggezet, of erger nog: een bureaucraat.
Ook al komt men er niet steeds voor uit (in onze cases overigens wel
in enkele gevallen), toch komt dit type veel voor. Het zijn de wethouders
met dossierkennis, die de details kennen, graag alles in de hand hebben en
het altijd beter weten. Problemen met inhoudelijke competenties c.q.
problemen met dossiers komen niet veel voor. Dat vindt men in de door
ons onderzochte gevallen meestal vanzelfsprekend of leuk. In een enkel
geval is inhoudelijke kennis wel een probleem, bijvoorbeeld bij een te
zware portefeuille die de wethouder niet goed aankan. Een fractievoorzitter
over zijn wethouder: ‘Je merkte het aan zijn functioneren, hij
overzag het niet meer en miste kennis van de finesses. Bij vragen uit de
raad had hij zijn kennis niet paraat en gaf hij soms geen antwoorden. Zo
verzwakte zijn positie steeds meer.’ Inhoudelijke kennis kan ook een
probleem zijn bij typisch ‘financiële mensen’, bleek in een van de cases.
Voor deze mensen geldt dikwijls dat de politiek niet in hun genen zit: een
plus een is twee, en niet iets anders, zoals in de politiek soms toch wel het
geval is. Veel weten is niet altijd per se gunstig, zoals we hiervoor ook al
opmerkten. Een burgemeester over een vertrokken wethouder: ‘Hij wilde
graag met alles en iedereen overleggen, alles samen voorbereiden, maar
daarbij was hij niet altijd de makkelijkste. Wat-ie in z’n kop heeft, heeft-ie
niet in z’n kont.’ Hij had ongelooflijk veel dossierkennis en doceerde die
graag aan de gemeenteraad. Dat wekte wel eens irritaties. Dan gingen ze
expres nog meer op de details zitten. Zo erg, dat de raad een keer vroeg of
hij om kwart voor elf of om elf uur een bepaalde afspraak had.’
In de literatuur wordt herhaaldelijk gewezen op de wenselijkheid van
zogenaamde win-win oplossingen als het moeilijk wordt; daarbij proberen
mensen vanuit elkaars perspectief naar een bepaald onderwerp te kijken. 45
Volgens een door ons geïnterviewde journalist met veel ervaring in het
lokaal bestuur is het grootste probleem van wethouders die in de
problemen komen dat ze niet weten mee te groeien met de veranderende
tijd. Daarvoor is nodig dat je voldoende weerstand organiseert. ‘In het
stadhuis heb je etters nodig, die vervelende, andersoortige vragen stellen.
Dat houdt je scherp. Die moet je dus niet wegschuiven. Ze helpen je om in
te spelen op wat er op je afkomt.’ Nu is dat in de politiek natuurlijk extra
lastig omdat het er in de politiek juist om draait het eigen perspectief met
succes uit te venten, maar in (het gevaar van) destructieve persoonlijk
conflicten die uiteindelijk slechts verliezers kennen kan het toch de moeite
lonen om de hiermee samenhangende aanpakken eens te beproeven. 46 Het
in het voorgaande getoonde kwadrantenschema kan daarbij helpen: wat is
45 De Vries 2010: 17/18. Zie ook Schön & Rein 1994 over ‘reframing’.
46 Zie bijv. Susskind 2006.