'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

In dit hoofdstuk komt het microniveau aan de orde: de persoon van de
betrokken wethouder zelf. We staan stil bij zijn / haar bestuursstijl en
competenties (2.1) en we verkennen de voorbereiding op het wethouderschap
en mogelijkheden om het ambt meer te professionaliseren (2.2).
Ook bezien we de steun die betrokkene ondervond en ‘het leven na de val’
(2.3).
2.1 Bestuursstijl en competenties
Persoonlijk optreden doorslaggevend
Men zou kunnen denken dat burgemeesters vooral vallen op hun
bestuursstijl en wethouders vooral op beleidsdossiers, omdat de
beleidsdossiers veelal meer bij wethouders zitten dan bij de burgemeester.
Maar de inhoudelijke kant is doorgaans niet de doorslaggevende factor.
Het zijn uiteindelijk vrijwel altijd (inter)menselijke factoren die de
doorslag geven. Persoonlijke eigenschappen als eigenwijsheid en
dwingendheid zijn risico’s, evenals gebeurtenissen uit het verleden die de
onderlinge verhoudingen onder druk zetten. De beleidszaak blijkt vaak
slechts een stok om mee te slaan. Dat moet dan wel een politiek relevante
kwestie zijn. Wethouders sneuvelen bijna nooit op sectorale ambtelijke
nota’s waarvan de consequenties nog niet zo duidelijk zijn. Politieke
controverses ontstaan als de pijn van de effecten duidelijk voelbaar wordt,
materieel of financieel.
Het kan van vele factoren afhankelijk zijn waarom een wethouder valt.
Maar het persoonlijk optreden van de wethouder blijkt wel in veel gevallen
heel bepalend als het gaat om de vraag of een wethouder kan blijven zitten
dan wel moet vertrekken. Wie een verbinder is, een vlotte babbel heeft,
‘good looking’ en een goede performer is, heeft de nodige pré’s, maar geen
garanties. Een erudiete, welbespraakte wethouder kan ook gemakkelijk om
problemen heen praten, of loopt juist het risico afstand te creëren tot zijn
raad, waardoor die hem vroeg of laat terugpakt. Er kan sprake zijn van een
groeiende irritatie in de loop der jaren, bijvoorbeeld met betrekking tot de
wethouder die zijn eigen kuil groef door te breedsprakig te zijn. Elke keer
als hij zijn punt allang had gemaakt haalde hij er nog weer van alles bij om
zijn triomf extra kracht bij te zetten. Of de wethouder die alsmaar vasthield
aan zijn eigen lijn en niet bereid was mee te buigen met de raad, tenzij het
echt vervelend werd. Of de wethouder die uitstraalde eigenlijk een hekel te
hebben aan het politieke spel. Of de wethouder met de standaard reactie:
‘Dank, ik neem het mee en kom erop terug’, wat soms wel, maar vaak ook
niet gebeurde.
47