'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

wil worden door een college en een burgemeester. De raad aan het roer is
een verloren strijd. De burger heeft niets met getrapt bestuur. Die wil
gewoon met een wethouder aan tafel. Het dualisme heeft vooral
stroperigheid gebracht.’
Ook was in onze cases sprake van colleges die zich min of meer op het
standpunt stellen dat zij in beginsel niets met de politiek te maken
hebben: zij besturen. Wat de raad vindt horen zij wel zodra het voorstel is
neergelegd. Indien daarbij elk politiek management ontbreekt en
informele kanalen met de raad(sfracties) worden verwaarloosd, is het
minder goed mogelijk om te anticiperen op de opvattingen die in de raad
leven. Dat kan zich gemakkelijk tegen een wethouder keren die zich
onvoldoende heeft vergewist van de politieke haalbaarheid van zijn
voorstel.
Wethouders meer onder vuur
De belangrijkste en meest genoemde klacht over het dualisme was in de
interviews - zoals ook al in het voorgaande opgemerkt bij de gemeenteraad
- dat de afstand tussen wethouders en de eigen fractie daardoor is vergroot.
Soms ook fysiek door een verbouwing van de raadszaal waarbij de afstand
extra wordt benadrukt. Er wordt minder geïnvesteerd in het goed houden
van de relatie tussen wethouder en fractie. Men noemt de sfeer afstandelijker
dan vroeger. Een wethouder van buiten in 2002: ‘Mijn voorganger
had gezegd: je leert het vak wel en je kunt altijd terugvallen op de fractieleden.
Maar dat viel tegen. Ik werd niet eens uitgenodigd bij de fractie.’
Soortgelijke ervaringen worden ook gemeld door andere ex-wethouders.
Soms werd men op afroep bij de fractievergadering genodigd. Soms mocht
men er pas na het eerste half uur bij zijn. In ander onderzoek is
geconcludeerd dat de bescherming van de eigen fractie en de coalitie
waarop een wethouder in het verleden kon terugvallen in het duale stelsel
goeddeels is verdwenen. 111
De stelling kan worden betrokken dat wethouders zo capabel zijn dat ze er
- de dossiers verdedigend - altijd wel in slagen om een meerderheid te
krijgen, hoe ingewikkeld de politieke standpunten zich ook tot elkaar
verhouden. Er zijn onder wethouders inderdaad duivels-kunstenaars: geef
ze een dossier en ze zullen verlekkerd zitten wachten tot ze in de politieke
arena de verdediging op zich kunnen nemen. Bestuurders krijgen echter in
de risicomaatschappij meer en meer te maken met wat wel ‘management
van verrassingen’ wordt genoemd. 112 Niet alle risico’s zijn tevoren te
111 Aldus Carabain 2009: 7.
112 Korsten & Leers 2005.
99