'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

urgemeesters en terugtredende raadsleden. 8 Er is dus inderdaad reden om
stil te staan bij de vraag of er in het bijzonder met betrekking tot
wethouders sprake is van andersoortige oorzaken, achtergronden en
omstandigheden.
Daarbij moet worden beseft dat de politieke dynamiek ten aanzien van het
wethouderschap gevoeliger is dan die ten aanzien van het
burgemeesterschap en het raadslidmaatschap. Wethouders worden voor
vier jaar benoemd door de raad en kunnen tussentijds worden
weggestuurd door de raad als zij niet meer kunnen steunen op het
vertrouwen van een raadsmeerderheid (artikel 49 Gemeentewet).
Burgemeesters worden voor zes jaar benoemd door de Kroon en kunnen
daarna worden herbenoemd; ook zij zijn tussentijds niet meer te
handhaven als zij het vertrouwen missen van een raadsmeerderheid
(artikel 61b Gemeentewet), 9 maar mede door het minder politieke karakter
van de benoeming en van de functie is dit relatief minder snel aan de orde.
Raadsleden worden voor vier jaar gekozen (parttime) en kunnen
tussentijds in principe niet worden weggestuurd, ook niet als zij in de fout
gaan. 10
Volgens onderzoek door het blad Binnenlands Bestuur zijn in de
bestuursperiode 2006 - 2010 in totaal 325 van de 566 voortijdig
teruggetreden wethouders om politieke redenen vertrokken (= nog steeds
57 %: hetzelfde percentage dat in het voorgaande voor de bestuursperiode
1994 - 1998 werd aangegeven). 11 Binnenlands Bestuur komt uit op iets
hogere aantallen teruggetreden wethouders dan Castenmiller c.s., met
name omdat ook terugtreden vanwege herindeling is meegenomen. 12
In 2007 traden 131 wethouders gedwongen terug (waarvan 77 na politiek
8 Castenmiller e.a. 2010: 10.
9 Zie Korsten & Aardema 2006.
10 Hoewel feitelijk de druk zo groot kan zijn dat een raadslid dat in de fout is gegaan soms toch uit
eigen beweging het veld ruimt.
11 Bouwmans 2011, ‘Geen vrije val’: 28. Andere vertrekredenen zijn: herindeling (54), overlijden
(13), persoonlijk (36), andere politieke werkkring (14), andere zakelijke werkkring (29),
burgemeester geworden (35)en gezondheid (57).
12 En omdat twee interim-wethouders zijn meegerekend, terwijl er ook enige ‘ruis’ zit in het
hanteren van de meetmomenten: als een wethouder kort na een meetmoment aantreedt en
alweer aftreedt voor het volgende meetmoment is dat bij Castenmiller c.s. onzichtbaar
(Castenmiller e.a. 2010: 9).
31