'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

4
bijvoorbeeld de verdediging van een dossier of de wijze van informeren
van de raad uiteindelijk over in een op de persoon gerichte beoordeling,
uitgedrukt in noties als ‘Het is nu wel genoeg zo’, ‘We hebben het met hem
gehad’, of ‘Zijn krediet is op’. Volgens diverse respondenten ging het
daarbij meer om (het ontbreken van) de ‘chemie’ tussen personen dan om
de politieke inhoud - die vaak niet meer was dan een gelegenheid die zich
voordeed, ‘een stok om mee te slaan’. Na doorvragen merkten wij dat
achter dergelijke situaties complexe onderlinge verhoudingen schuilgingen,
vaak met wortels in het verleden. Deze ‘diepere’ relatiepatronen
bleken uiteindelijk het meest bepalend voor de kans op een val, ook al
werd in de media het beeld opgeroepen dat het ging om een bepaald
politiek-inhoudelijk meningsverschil.
In de derde plaats, het is ons er in dit rapport niet om te doen het vallen
van wethouders als een per se onwenselijk verschijnsel neer te zetten,
waaraan ‘iets zou moeten worden gedaan’. Het ging ons primair om een zo
goed mogelijk begrip van de processen die geleid hebben tot een vertrek
(of juist niet). Tegenstellingen en conflicten horen bij de politiek en zijn
zelfs een wezenskenmerk ervan. Het voortijdig vertrek van een wethouder
om politieke redenen kan heel zinvol en positief zijn. We zijn niet blind
voor de nadelen hiervan in concreto en op macroniveau, maar we zien ook
dat van een dergelijk vertrek een reinigende werking kan uitgaan.
Misschien dramatisch voor sommige betrokkenen, maar aan de andere
kant van onmiskenbaar belang voor de werking en handhaving van ons
democratisch bestel.
Ten vierde, alle conflictsituaties moeten vooral in hun eigen lokale context
worden begrepen. Elk geval was weer anders. Het lokaal bestuur staat er in
de regel goed voor. Alle partijen spannen zich vanuit eigen rol en verantwoordelijkheid
in om het beste voor hun gemeente voor elkaar te krijgen.
Dat laatste geldt zeker ook voor de wethouders, de bestuurlijke doeners in
het politieke spel op lokaal niveau. Zij hebben een mooie taak, die soms
moeilijk is, soms ook tot politiek conflict kan leiden en in het uiterste
geval tot vertrek. In het algemeen zijn ze zich daar zeer van bewust en
lopen ze daar niet voor weg. Met de aanbevelingen en tips aan het eind van
het rapport proberen we de verschillende betrokken spelers (wethouders,
raadsleden, burgemeesters en anderen) handvatten aan te reiken om het
politiek-bestuurlijke spel op lokaal niveau zo vruchtbaar mogelijk te
kunnen spelen. We hebben daarnaast geprobeerd om de discussie over
bestuurlijke probleemsituaties die leiden tot het vertrek van (een)
wethouder(s) van een impuls te voorzien.