'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

conflictsituatie een beetje autoritair durven zijn. De durf hebben om de
strijdende partijen tot de orde te roepen. Een van onze respondenten
herinnerde aan een vertrokken burgemeester die volgens hem de
strijdende figuren bij zich zou hebben geroepen en zou hebben gezegd:
‘Ophouden met dit geklier, waar zijn jullie mee bezig, je mag er nog
anderhalf uur over praten en dan gaan we naar de overkant voor een borrel
en een etentje’.
In een enkel geval werd de burgemeester mede als oorzaak van het conflict
beschouwd, bijvoorbeeld omdat hij ‘de verkeerde politieke kleur’ had in
een door een bepaalde politieke partij gedomineerde gemeenteraad. Dit
kan veel animositeit meebrengen die zich ook kan keren tegen de
wethouders.
3.3 Gemeenteraad
Meer ‘de baas’, minder verantwoordelijk
Een goede relatie met de raad is voor een wethouder een noodzakelijke
maar geen voldoende voorwaarde om te overleven. Soms heeft een
wethouder totaal geen problemen in en met de raad, maar ziet hij / zij zich
toch gedwongen te vertrekken. In veel van de gevallen die we bestudeerd
hebben was echter sprake van een kritische gemeenteraad, waarbinnen
bepaalde personen zichzelf sterk wensten te profileren. ‘Wij zijn de baas.’
Dit beeld wordt niet alleen door veel betrokken ex-wethouders, maar ook
door overige respondenten opgeroepen. Sommige ex-wethouders zien
verband met het in 2002 ingevoerde duale stelsel: ‘De fractie was wel blij
met het dualisme. Men voelde zich wat vrijer en niet bij voorbaat ingeperkt
door de kennis van de wethouder. Men stelde zich ook wat ‘macho’ op ten
opzichte van het college.’ Deze ex-wethouders menen dat hun conflict tien
jaar eerder niet zo snel zou zijn voorgekomen. Raadsleden zijn
egocentrischer geworden, aldus sommige respondenten. Ze zijn volgens
hen meer bezig met ‘What’s in it for me’ dan met het algemeen belang. Zij
wilden in de geschetste probleemsituaties meer dan ooit ‘scoren’. En vaak
gaat zoiets het meest effectief ten koste van de wethouder.
Het was in de cases meestal het college tegenover de raad. Het was nooit:
‘College, dat heb je goed gedaan.’ Sommige ex-wethouders die al langer
meedraaiden merkten expliciet op dat het politieke werk minder leuk is
geworden dan vroeger (ofschoon dat niet alleen door de opstelling van de
raad komt, zo erkennen zij, maar ook door andere factoren, die bijvoorbeeld
te maken hebben met minder goed geworden persoonlijke
verhoudingen). De ervaring van ‘minder leuk’ kwamen we in een enkel
81