'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

58
voorbereid voelde kwam door in het verleden verworven kwalificaties
(bijvoorbeeld eerdere bestuurlijke c.q. wethouderservaring) en
de erkenning die gelegen is in het feit dat men tot wethouder is benoemd.
Zoals een van de ex-wethouders zei: ‘Je wordt op het schild gehesen en
iedereen vindt je geweldig, dus dat ga je zelf ook vinden. Dan staat je hoofd
er niet naar om op cursus te gaan.’ Soms werden ze wel gewaarschuwd voor
bepaalde risico’s - bijvoorbeeld voor bepaalde moeizame relaties, of voor
inmiddels getekende contracten met uitvoerende partijen in een complex
dossier dat aanvankelijk beleidsruimte leek te bieden - , maar in de euforie
van de benoeming dachten ze: ‘dat slijt wel’ respectievelijk: ‘Daar pas ik wel
een mouw aan’.
Volgens diverse respondenten schiet bovendien de werving en selectie van
wethouders schromelijk tekort. 56 De grote meerderheid van wethouders
komt niet op een wethouderspost als gevolg van een beoordeling vanuit
een profielschets voor wethouders of een grondige selectie, laat staan een
assessment. Het is ook niet gebruikelijk dat gemeenteraden de kandidaten
tevoren aan de tand voelen; het wethouderschap is een vak zonder
toelatingsexamen. 57 In een enkel geval wordt er wel een functieprofiel
opgesteld. 58 De Wethoudersvereniging liet in 2010 door een adviesbureau
een ‘Competentieprofiel wethouders’ opstellen. 59 Veel wethouders bleken
overigens al langere tijd in het ambt te functioneren, zij zijn ervaren
bestuurders. Een wethouder komt meestal op grond van zijn staat van
dienst bovendrijven: de praktijkervaring in andere banen en hoedanigheden.
Wie een goede fractieleider was - en een fractie bij elkaar kon
houden en productief maken - of een goede lijsttrekker die veel voorkeursstemmen
verwierf (ook verdienstelijk) is echter nog niet noodzakelijk een
goede wethouder.
De meeste wethouders willen graag een betere opleiding en coaching, zo
bleek uit een enquête onder wethouders tijdens het jaarcongres van de
Wethoudersvereniging in 2010; professionalisering van het wethoudersambt
is voor ruim de helft (54,8 procent) van de wethouders reden om lid
te zijn van de Wethoudersvereniging. 60 Maar van de gevallen wethouders
die wij spraken waren er weinigen die bij hun aantreden op zoek gingen
56 Zie ook Korsten & Schoenmaker 2008: 59. ‘Wethouders worden geroepen tot de functie, zonder
dat enige behoorlijke selectie heeft plaatsgevonden. Of ze kunnen samenwerken, of zij kennis
hebben van of in staat zijn zich snel de inhoud van de materie eigen te maken wordt niet
gevraagd.’
57 Korsten & Schoenmaker 2008: 61.
58 Korsten & Schoenmaker 2008: 62 e.v.
59 Wethoudersvereniging 2010.
60 Bouwmans 3 december 2010: ‘Wethouders willen betere coaching en opleiding’.