'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

epaalde meningen waarvan de wethouder vermoedt of aanvoelt dat ze
ontoereikend zijn om het complexe project te redden. Op zo’n moment
moet de wethouder zich kritisch en krachtig durven opstellen. Een te
aimabele wethouder die, uit mededogen met de kans op ontslag van een
ambtenaar, het spel niet hard genoeg speelt doet zichzelf dan uiteindelijk
tekort, met mogelijk fatale gevolgen. Deze ex-wethouder: ‘Ik ging
onvoldoende de strijd aan. Ik had het machtswoord moeten gebruiken,
krachtiger standpunten moeten neerzetten en erop moeten staan bepaalde
dingen te laten notuleren, maar dat deed ik niet zo gauw. Ik heb zo een
beetje mijn eigen graf gegraven.’
Een aantal wethouders kwam ten val doordat zij te laat of onjuist werden
geïnformeerd over de financiering of voortgang van projecten. De raad liet
hen daarmee niet wegkomen. Daar zit voor wethouders een bron van
frustratie: ‘Ik heb tweewekelijks gevraagd hoe het stond met de kosten van
het project en heb voortdurend vertrouwd op de mededeling van de
ambtenaren dat het goed zat. Ik heb nog steeds het gevoel dat mijn
vertrouwen willens en wetens is beschaamd.’ Ook overkill aan ambtelijke
informatie of het voortdurend vragen van bestuurlijke dekking door een
projectleider kan tot slechte verhoudingen leiden. Een wethouder die
daarmee te maken kreeg meldde dat aan de secretaris en merkte prompt
dat hij op belangrijke punten helemaal niet meer geïnformeerd werd.
Het komt ook voor dat interne problemen binnen de ambtelijke
organisatie (bijvoorbeeld een stuurloze afdeling, zonder ingrijpen of
rugdekking van boven) een onervaren wethouder de kop kost. Een
wethouder in een van onze cases vertrouwde op het verkregen advies en
handelde daarnaar, maar bleek later bedrogen uit te komen en werd hier
bestuurlijk voor verantwoordelijk gehouden. Als een wethouder weinig
politieke ervaring heeft, is het bovendien belangrijk dat er medewerkers
zijn die de politieke mores en valkuilen kennen. Die de wethouder ‘uit de
wind houden’, die hem / haar behoeden voor gevaarlijke situaties, die goed
zijn in sparren en tegenspreken. In heringedeelde gemeenten kunnen
voorts de cultuurverschillen tussen de ambtelijke organisaties van de oude
gemeenten nog lang nawerken. Voor wethouders is dat lastig, zeker waar
die cultuurverschillen een pendant vonden in de raad en het college.
91