'De vallende wethouder' (2011,pdf) - Harrie Aardema

80
Burgemeester veel afzijdig
De burgemeester heeft in beginsel toegevoegde waarde in het college als
bindende, niet te afstandelijke en ontstroevende factor. 86 De burgemeester
speelde echter over het algemeen geen krachtige rol in de door ons
onderzochte gevallen, aldus de beleving van zowel de ex-wethouders als de
overige respondenten. Hij of zij koos er meestal niet voor om te
bemiddelen, een regierol te pakken of het compromis te zoeken. Hij of zij
hield zich vaak afzijdig, om zelf niet in de problemen te komen, is de
ervaring van de meeste gevallen wethouders en andere respondenten.
Of de burgemeester liet alles aan de wethouders over, waardoor iedereen
vooral zijn eigen gang kon gaan, maar met als keerzijde dat er niet kon
worden teruggevallen op eerder gemaakte afspraken als het moeilijk werd.
Veel burgemeesters hebben de neiging zich terug te trekken op de
procesrol omdat hen meer ruimte niet wordt gegund - of omdat zij zelf
aangeschoten wild zijn, dan wel niet veel gezag in het college bezitten.
De meeste respondenten vinden het laakbaar als de burgemeester zich
weinig laat gelden wanneer het moeilijk wordt. Iemand zei: ‘Je moet altijd
gaan voor collegiaal bestuur. Als je een zwakke broer hebt moet je die niet
nog zwakker maken, maar helpen.’
De burgemeesters zelf geven hun afzijdige rol soms toe, bijvoorbeeld
omdat zij al snel inzagen dat er geen redden meer aan was en zij het advies
gaven: ‘Houd de eer aan jezelf’. In andere gevallen ontkennen zij het en
vinden ze bijvoorbeeld dat zij de wethouder in problemen volop de hand
boven het hoofd hielden, ook al merkte betrokkene dat zelf niet.
Burgemeesters zijn zich in de meeste gevallen wel bewust van hun cruciale
positie als de zaken escaleren. Zij zijn bij uitstek in de positie om te wegen
tussen rust en stabiliteit enerzijds en een drastische stap anderzijds. In een
enkel geval benadrukte de burgemeester de collectieve verantwoordelijkheid
door ook inhoudelijk positie te kiezen. Daarmee beschermde hij /
zij zijn / haar wethouder. Soms ook heeft de burgemeester zich politiek
gecommitteerd aan het conflictonderwerp. Uiteindelijk moet hij / zij de
wethouder dan toch loslaten om niet zelf ook in de gevarenzone te komen
dan wel het college daarin te brengen.
De verbindende rol van de burgemeester in het college (of het ontbreken
daarvan) is een factor van belang. Dat de rol van de burgemeester in
potentie ook door anderen als heel belangrijk en gewenst werd ervaren
blijkt uit het feit dat in een aantal gevallen is opgemerkt dat de bestuurscrisis
zich niet zou hebben voltrokken als de onlangs vertrokken
burgemeester er nog zou zijn geweest. De burgemeester moet in een
86 Korsten & Schoenmaker 2008: 83.