Svalastog ferdig.pdf - TEORA - Høgskolen i Telemark

kjønna. Når me seinare kjem til kulturanalysen vil det koma fram korleis mitt og
informantens kjønn vert relevante for tilgangen på informasjon om tinga.
Den sosiale situasjonen vert påverka av den haldninga som ein deltek med. Å
samtale er å delta i det same augneblikket. Den haldninga ein gjeng inn i
samtalen med slår ut i kroppslege praksisar, og vil såleis bli synleg for den
andre. Innanfor teateret er haldninga til dei andre eit verkemiddel for å få fram
karakteren i rolla. Det kallast å legge statusen sin over eller under dei andre. Å
legge status er eit effektivt verkemiddel fordi tankar ein har om seg sjølv i høve
til dei andre slår ut i kroppslege praksisar, hevdar teaterinstruktøren Johnstone
(Johnstone 1987: 64). Kunsten å ta roller ligg nettopp til teateret, ikkje til det
private. Når ein brukar rolleomgrepet peikar det opphavleg på ein profesjon som
ligg til skodespelaren. Det er relevant å dra inn kjennskap frå teateret fordi der
finst ekspertar på utforming av kroppslege praksisar og her kan ein knytte
Skjervheims omgrep ”angrepshaldning” til eit kroppsleg uttrykk. Dei kroppslege
uttrykka kan sjølvsagt vera meir eller mindre artikulerte.
Informanten og forskaren deltek i same romet samstundes. Det gjeng føre seg eit
samspel. Eit sentralt ideal innan kvalitativ metode er at forskaren er mest
mogleg tett og direkte i kontakt med det som studerast (Repstad 1998: 14). Når
ein studerer sin eigen samtidskultur er ein svært tett på og ein kan kome til å stå
så nær at ein ikkje ser kulturen fordi ein sjølv er ein del av den. Om ein skal
stille det sentrale spørsmålet ”Kva ser dei seg sjølve gjera?” (ibid: 16) lyt ein i
dette tilfellet få auge på at dei gjer det. Nettopp det er ei utfordring når ein
forskar på sin eigen kultur. Det daglegdagse er vondt å få auge på. Det ein ikkje
ser i kulturen sin kjem eg til å kalle for kulturelle blindflekkar. Omgrepet
kulturelle blindflekkar finst på engelsk som cultural blindspots. Auget har ein
blindflekk i iris, og om noko treff synet midt i denne flekken vil ikkje auget
kunne sjå det. Omgrepet kulturell blindflekk karakteriserer daglegdagse normer
og handlingar som er så internaliserte at me ikkje ser oss sjølve gjera dei og er
52