Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı,tedavi ve izlem ...

7.4.2 | ‹nkretin-bazl› ilaçlar (‹nkretin mimetikler)
Tip 2 diyabette önemli defektlerden birisi de inkretin hormonların (GLP-1 ve GIP) düzeyi
ve/veya etkisinin azalması ve glukagon sekresyonunun inhibe edilememesidir. Bu grupta
yer alan ilaçlar inkretin hormonları taklid etmek ya da inkretinlerin degredasyonunu inhibe
etmek üzere geliştirilmiştir. Glukoz-bağımlı etki gösterdikleri için hipoglisemiye sebep
olmazlar.
İnkretinmimetikler ve GLP-1 agonistleri
Endojen inkretin olan glukagon benzeri peptid-1 (GLP-1)’i taklid ederler. Örnek: GLP-1
reseptör (GLP-1R) agonistleri (Eksendin-4: Eksenatid, eksenatid LAR, liraglutid), s.c. injekte
edilirler.
Eksenatid: Amerika Birleşik Devletleri’nde 2005 yılından beri, AB ülkelerinde ise 2006
yılından beri kullanılmaktadır. Tip 2 diyabetli hastalarda kullanılan eksenatid, ülkemizde
de kullanıma sunulmak üzeredir. Günde 2 kez injeksiyon gerektiren ve tokluk glisemisini
düşürmede daha etkili olan bu ilaç, diğer anti-hiperglisemik ilaçlar ve insülinin aksine,
ortalama 2-4 kg kilo kaybı sağlamaktadır. Özellikle BKİ ≥35 kg/m 2 olan kişilerde metformin,
sulfonilüre veya TZD grubu ilaçlarla kombine olarak kullanılması önerilmektedir. Ancak
emniyet açısından 18 yaş altındaki obez tip 2 diyabetlilerde kullanılmamalıdır. Eksenatid
kullanan hastalarda bir yıllık tedavi ile A1C’de %1 azalma olmamış ise ve 6 aylık tedavi ile
vücut ağırlığında en az %3 azalma sağlanamamışsa tedaviye devam edilmemelidir.
Bu grup ilaçlarda en önemli yan etki bulantıdır. Eksenatid piyasaya verildikten sonra akut
pankreatit riskinde artış bildirilmiştir. Bununla beraber diyabetin kendisinin de pankreatit
riskini artırması nedeniyle bu konu kesinlik kazanmamıştır. Ancak FDA’nın isteği ile 2008
yılında ilaç prospektüsüne bu konuda bir uyarı konulmuş ve hekimin eksenatid kullanan
hastalarında akut pankreatit kuşkusu (şiddetli karın ağrısı, bulantı-kusma, amilaz/lipaz
yükselmesi ve radyolojik bulgular) varsa ilacı hemen kesmesi önerilmiştir.
Liraglutid: Yurt dışında (bazı AB ülkelerinde 2009 yılında) kullanıma sunulmuş olan bu ilaç
eksenatide benzer şekilde etkilidir, günde 1 kez injeksiyon gerektirmektedir. Kullanım
endikasyonları ve yan etkileri eksenatid gibidir.
Benzer etkili olan ve henüz kullanım onayı bulunmayan eksenatid LAR ise haftada 1
injeksiyon şeklinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
İnkretin artırıcı ajanlar (DPP-4 inhibitörleri)
Bu gruptaki ajanlar endojen inkretinler (GLP-1 ve GIP’in yıkımını inhibe ederler. Örnek:
Dipeptidil peptidaz-4 (DPP-4) inhibitörleri (sitagliptin, vildagliptin, saksagliptin), oral olarak
verilmek üzere geliştirilmiştir. DPP-4 inhibitörleri sulfonilüre, metformin veya TZD grubu
ilaçlarla birlikte kullanılabilirler. Bu grup ilaçlar genellikle günde 1 (gerekirse 2) kez
kullanılır, kilo açısından (metformin ve akarboz gibi) nötr etkilidir. Sitagliptin Avrupa ve
Amerika’da 2006 yılında, ülkemizde ise 2008 yılı sonunda kullanıma sunulmuştur. Bu grup
ilaçlardan vildagliptin yurt dışında kullanılmaya başlanmış, saksagliptin ise 2009 yılında
kullanım onayı almıştır.
Klinik çalışmalarda bu grup ilaçların önemli bir yan etkisi bildirilmemiştir. Ancak sitagliptin
pazara sunulduktan sonra bazı hastalarda gripal infeksiyona benzer bir klinik tabloya yol
açtığı görülmüştür. Ayrıca Eylül 2009’da akut pankreatit vakalarının bildirilmesi nedeniyle
FDA tarafından ilaç prospektusüne uyarı konulması istenmiştir.
68 | DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU