devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

3.2.1. Kendi Yarar›na ‹fllem
Kendi yarar›na ifllemde (self-dealing), kamu görevlisinin resmi görevinin, kiflisel ç›karlar›ndan
bir veya birkaç›n› etkileme olas›l›¤› vard›r. Bu noktada ç›karlar›n kiflisel olmas›, ç›karlar›n kamu görevlisinin
kamu görevi d›fl›ndaki özel finansal malvarl›¤›nda cereyan etmesi ve derece, maafl gibi
kamu görevi itibariyle elde etti¤i menfaatlerin d›fl›nda olmas› anlam›na gelmektedir. 174 Bu durum,
di¤er ç›kar çat›flmas› hallerinde de ortaya ç›kabilir ancak, kendi yarar›na ifllem halinde, kamu görevlisinin
kamu görevi itibariyle elde etti¤i ç›karlar›n yeri yoktur. 175
Ne menfaati reddetme ne de
aktif varl›k ya da yat›r›m›n sat›larak elden ç›kar›lmas› kendi yarar›na ifllem için etkili bir çaredir. Bu
durumda en etkili çözüm, beyan mekanizmalar› ve ç›karlar›n dengelenmesidir. 176
Kendi yarar›na ifllem vakalar›nda “ç›kar” kamu görevi d›fl›nda ortaya ç›kt›¤› gibi, “çat›flma” da
tamam›yla kamu görevi itibariyle çal›flana yüklenen yükümlülüklerle ilgilidir. Kamu paras›n› kendi
ç›kar›na kullanma ihtimali olan bir kamu görevlisinin çat›flma durumunda oldu¤unu söylemek yanl›flt›r.
Kendini yolsuzluktan al›koymak bir kimsenin kamu makam›n› elinde tutmas› dolay›s›yla üstlendi¤i
bir görev de¤ildir. Bu, bütün insanlar›n bulunduklar› mevkilerden ba¤›ms›z olarak sahip olduklar›
bir yükümlülüktür. 177
Kendi yarar›na ifllem düzenlemelerinin birço¤u, sadece kamu görevlilerinin kendi ç›karlar›n›
etkilemelerini yasaklamakla kalmaz, kendi ç›karlar›n› etkileyecek pozisyonlarda bulunmalar›n› dahi
yasaklar. Kendi yarar›na ifllemle ilgili yasal düzenlemelerin özel karakteri, kiflisel faaliyetlerden
ziyade, resmi faaliyetleri k›s›tlamas›d›r. Do¤rudan, kiflinin kamu görevlisi olmas› dolay›s›yla sahip
oldu¤u rolü hedeflemektedir. 178
Kendi yarar›na ifllemle ilgili düzenlemeler bir fleyi yapmaktan ziyade,
biri olmay› k›s›tlamaktad›r. Yani engellenmeye çal›fl›lan, bir faaliyetten çok bir durumdur. Sorun,
hukuki bir k›s›tlaman›n var oldu¤u s›n›f›n kapsam›na belli bir “durum”un girip girmedi¤ini
söylemenin, hukuk taraf›ndan yasaklanan ya da k›s›tlanan “faaliyet”in ne oldu¤una karar vermekten
daha zor olmas›d›r. 179 Dolay›s›yla, kendi yarar›na ifllemle ilgili yasal düzenlemeler, daha mu¤lakt›r
ve uygulamada ihtilafl› ve belirsiz sonuçlar ortaya ç›kmaktad›r. 180
Yasal düzenlemeler, kamunun özel sektörle yapt›¤› görüflmeler ve muamelelerde kamu görevlisinin
emir vermesi, yönetmesi, yetkisini kullanmas› ya da onay vermesi yollar›yla kendi men-
174
175
176
177
178
179
180
Bkz. U.S. House of Representatives, Committee on the Judiciary, Subcommittee on Antitrust, Hearings, Federal Conflict of
Interest Legislation, 86th Congress, 2nd Session, (25 May›s, 1 Haziran 1960), s. 611.
Bkz. MINNESOTA GOVERNOR’S COMMITTEE ON ETHICS IN GOVERNMENT, REPORT, (1959), s. 17.
Bkz. STARK, CONFLICT OF INTEREST IN AMERICAN PUBLIC LIFE, s. 41.
Bkz. Thomas L. Carson, Conflict of Interest, JOURNAL OF BUSINESS ETHICS 13, (1994), s. 393.
Bkz. Roswell Perkins, Federal Conflict of Interest Law, HARVARD LAW REVIEW, 76, (1963), s. 1129.
Bkz. FRANK ANECHIARICO, JAMES B. JACOBS, THE PURSUIT OF ABSOLUTE INTEGRITY: HOW CORRUPTION CONTROL
MAKES GOVERNMENT INEFFECTIVE, (1996), s. 45.
Bkz. STARK, CONFLICT OF INTEREST IN AMERICAN PUBLIC LIFE, s. 42.
115