devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

erlik sistemine yak›n bir sistemden ziyade, etik kültürü oluflturulana kadar etik yükümlülük ve
yapt›r›mlar› ortaya koyan, yo¤un yasal düzenlemelerin oldu¤u sistem daha uygun gözükmektedir.
Göz önüne al›nmas› gereken nokta, etik altyap›n›n hukuki mevzuatla desteklenip rehberlik ve teflvik
mekanizmalar›yla kamu kesiminde etik kültürünün oluflturulmaya çal›fl›lmas›d›r.
Afla¤›daki çizelgenin bir taraf›nda, etik yönetiminde ulafl›lmak istenen nihai de¤erlere ve dürüstlü¤e
dayal› yaklafl›m›n oldu¤unu görüyoruz. Bu yaklafl›m, kamuda sonuçlara dayal› yönetim
yaklafl›m›yla tutarl›d›r. Yasa d›fl› ve etik d›fl› davran›fllara karfl› net kurallar ve bunlar›n ihlalleri durumunda
aç›k yapt›r›mlar gerekli görülmekle birlikte, odak noktas›, kaç›n›lmas› gereken davran›fllar›n
ne oldu¤undan çok neye ulafl›lmak istendi¤idir.
Bu ise afla¤›daki unsurlar› içerir:
• Kamu sektörü genelinde ulafl›lmas› istenen “en yüksek de¤erlerin” tan›m› (bazen ilgili kurulufllar›n
kendi misyonlar›n› yans›tan ademi merkeziyetçi davran›fl kurallar› ile tamamlan›r),
• Bir fleyin nas›l baflar›ld›¤›ndan çok neyin baflar›ld›¤›na odaklanma (di¤er bir deyiflle araçlara
de¤il sonuçlara odaklanma),
• Hatalar› ya da kötü davran›fl› önlemek ve cezaland›rmaktan çok, iyi davran›fl› teflvik etmeye
vurgu.
Yukar›da görüldü¤ü gibi, risk alman›n teflvik edilmesi, hata ya da yan›lma pay›n› art›r›r. Etik
yönetiminde dürüstlü¤ü temel alan bir yaklafl›m, bir aç›dan kontrolden vazgeçilmesi demektir. Ayr›nt›l›
davran›fl kurallar›n›n da bu modelle tutars›z oldu¤u söylenebilir. Örne¤in, en yüksek de¤erlere
iflaret eden ve yapt›r›m› olan kurallar›n olmas› mümkün de¤ildir, çünkü bu durumda en iyi
uygulamay› gerçeklefltiremeyen herkes cezaland›r›l›r.
Çizelgenin di¤er taraf›nda, etik yönetiminde kurallara uyuma dayal› yaklafl›m bulunmaktad›r.
Burada önemli olan, kamu çal›flanlar›n›n neyi nas›l yapmalar› gerekti¤ini belirleyen idari usullere
ve ayr›nt›l› kurallara (ço¤unlukla mevzuatla sabit olan) harfiyen uyulmas›d›r. Bu ba¤lamda davran›fl
kurallar› olumsuz olana odaklan›r ve kamu çal›flanlar›n›n neyi yapmamalar› ve ne tip davran›fllardan
kaçmalar› gerekti¤ini belirtir. Bu, asgari davran›fl standartlar›n› belirleyen bir yaklafl›md›r.
Önlemlere ve ihlallerin cezaland›r›lmas›na yo¤un bir vurgu vard›r. Hatalar›n tan›mlanmas› için kurallar
gerekti¤inden, kurallarla yönetme e¤ilimi güçlendirilmifl olur.
Uygulamada birçok ülke, kamu görevlilerinin etik davran›fl›n›, kurallar›n ve yönetim teflviklerinin
kar›fl›m›na dayanan bir dizi sistem ve süreçle yönetir. Bunlar, etik altyap›n›n kapsam› içindedir.
Yeni Zelanda dürüstlü¤e dayanan yaklafl›ma en yak›n ülkedir. A.B.D. kurallara dayal› çok karmafl›k
ve kapsaml› bir sisteme sahiptir. Di¤er yandan, bu ülkedeki ulusal performans gözden ge-
269