devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

umunda, aç›kta kalan alanlar söz konusu olur. ‹darecilerin yönetiflim alanlar›ndaki aç›kta kalan
alanlar› bilmeleri önemli bir husustur. Bu husus, onlar›n risklerden haberdar olmalar› ve önlem
getirilmesine ihtiyaç duyulan ve/veya önlem al›nmas›n›n uygun düflece¤i alanlar› bilmeleri anlam›-
na gelir. Yönetiflim alan›ndaki inceleme, güçlü yönetiflimin bulunup bulunmad›¤› konusunda idarecinin
güvence elde etmesine yard›mc› olur veya yönetiflim yetersizliklerinin veya verimsizliklerinin
(örne¤in afl›r›l›klar›n) ayd›nlat›lmas›na katk›da bulunur; böylece politik sorumlulu¤un üstlenilmesini
güçlendirir. 355
Kamu yönetiminde etik konusunun temel ilkelerinden biri “saydaml›k”, temel ö¤elerinden biri
de “hesap verme sorumlulu¤u”dur. Kamuda iyi yönetiflimle ilgili yap›lan çal›flmalar, kamuda saydaml›¤›n
sa¤lanmas›, hesap verme mekanizmalar›n›n kurulmas› gibi konular›n üzerine gitmektedir.
Hesap verme mekanizmalar› ve saydaml›k kamu kaynaklar›n›n iyi kullan›lmas›, kamuda mali
saydaml›k, performans de¤erlendirmeleri gibi alt inceleme konular›n› içerir. Kamuda güçlü yönetiflim,
saydaml›¤› art›rarak etik d›fl› faaliyetlerin denetlenmesine olanak verir.
5.4. Kamu Yönetiminde Etik ve Hukuk Devleti
Türkiye Cumhuriyeti Anayasas›’n›n 2’nci maddesinde, “Cumhuriyetin nitelikleri” aras›nda say›lan
hukuk devleti ilkesi, bütün uygar demokratik rejimlerin temel özelliklerinden biridir. Bu kavram en k›-
sa tan›m›yla, vatandafllar›n hukuki güvenlik içinde bulunduklar›, devletin eylem ve ifllemlerinin hukuk
kurallar›na ba¤l› oldu¤u bir sistemi anlat›r. 357 Anayasa Mahkemesi, hukuk devletini, 358 “insan haklar›na
sayg›l› ve bu haklar› koruyucu adil bir hukuk düzeni kuran ve bunu devam ettirmekle kendisini yükümlü
sayan, bütün ifllem ve eylemleri yarg› denetimine ba¤l› olan devlet” fleklinde tan›mlam›flt›r. 359
Hukuk devletinin ça¤dafl demokratik uygarl›klar›n en önemli aflamalar›ndan biri oldu¤una
flüphe yoktur. Hatta ça¤dafl demokrasilerin belirleyici özelli¤inin “hukuk devleti” niteli¤i oldu¤unu
söylemek mümkündür. Gerçekten, vatandafllar›n devlete karfl› güven beslemeleri ve kendi kifliliklerini
korkusuzca gelifltirebilmeleri ancak hukuk güvenli¤inin bulundu¤u bir hukuk devleti sistemi
içinde mümkündür. Bu ilke, herfleyden önce, devletin ifllerinin hukuk kurallar›na ba¤l›l›¤›n›
ifade eder. Hukuk kurallar›na ba¤l›l›¤› sa¤layacak mekanizma ise, devletin eylem ve ifllemlerinin
yarg› denetimine tabi olmas›d›r. Hukuk devleti denilince, ilk olarak yürütmenin hukuka ba¤l›l›¤›
355
356
357
358
359
Id.
Bkz. Cumhurbaflkan› A. Necdet Sezer'in TBMM 22. Dönem Üçüncü Yasama Y›l› konuflmas›ndan, 1.10.2004, www.tbmm.gov.tr.
Bkz. ERGUN ÖZBUDUN, TÜRK ANAYASA HUKUKU, (2000), s. 113.
Hukuk devleti, egemenli¤in kifli ve soylardan uluslara geçti¤i, kurumlar taraf›ndan paylafl›ld›¤› ve ortak kullan›ld›¤› bir düzenin
tan›m› ise de asl›nda en belirgin özelli¤i hukuk kurallar›n›n, onu koyanlar da içinde olmak üzere her kifli ve kuruluflu ba¤lamas›,
kamusal yaflamda görevli ve yetkili herkes ve her organ›n yarg›sal denetim alt›nda olmas›d›r. Bkz. ‹L HAN ÖZAY,
GÜNIfiI⁄INDA YÖNET‹M, (2004).
Bkz. Anayasa Mahkemesi Karar›, E. 1976/1, K. 1976/28, k.t. 25.5.1976, AMKD, Say› 14, s. 189.
209