devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

Özellikle ‹skandinav ülkelerinin kamu yönetimi sistemleri yeni yönetimcilik anlay›fl›n› benimsemektedir.
Bununla birlikte A.B.D., Yeni Zelanda, Avustralya, Hollanda ve ‹ngiltere’nin kamu yönetimi
sistemleride yeni yönetimcilik anlay›fl›yla uyum göstermektedir. Di¤er yandan, Meksika ve
Portekiz’de oldu¤u gibi Türkiye’de de geleneksel kamu yönetimi anlay›fl› uygulanmaktad›r.
6.6.2. Etik Rejimleri: Kural Temelli Etik Rejimi ve Dürüstlü¤e Dayal›
Etik Rejimi
Dünyada genel olarak iki farkl› etik rejimi benimsenmifltir. Bunlardan kural temelli etik rejimi,
kamu yönetiminde ortaya ç›kabilecek çeflitli etik d›fl› faaliyetleri olabildi¤ince ayr›nt›l› tan›mlay›p,
yapt›r›mlar öngörerek kat› yasal düzenlemelerle etik ihlalleri önlemeyi amaçlamaktad›r. Dürüstlü¤e
dayal› etik rejiminde ise mevzuat hantall›¤›ndan ziyade teflvik edici ve yönlendirici mekanizmalar
kabul edilmifltir. Bu etik rejiminde, kamu görevlisinin dürüstlü¤üne güven esast›r. Kamu
yönetiminde kabul edilen etik ilkeler belirlenmifltir ve kamu görevlilerinin bu etik ilkeler rehberli¤inde
görevlerini ifa etmeleri beklenmektedir.
Kamu yönetiminde etik konusunun önem kazanmaya bafllad›¤› 20. yüzy›l›n ikinci yar›s›nda
etik bilincin yerlefltirilmesi için kat› yasal düzenlemelere gidilmesi gerekti¤i, teflvik ve rehberlik mekanizmalar›ndan
ziyade önleyici ve yasaklay›c› sistemin daha etkili olaca¤›na inan›lm›flt›r. Bu sistemin
izlendi¤i A.B.D.’de etik altyap› çal›flmalar›n›n yolsuzluk ve etik d›fl› faaliyetleri engelleyici
yönü yan›nda teflvik mekanizmalar›n›n yo¤un yasal düzenlemeler içinde bo¤uldu¤undan flikayet
edilmifltir. Etik altyap›n›n rehberlikten ziyade mevzuata dayanmas› kamu çal›flanlar›n›n hak ve yükümlülüklerini
aç›k bir biçimde bilmeleri aç›s›ndan yararl›d›r.
Ancak, etik altyap›n›n yaln›zca mevzuata dayanmas›n›n sak›ncalar› vard›r. Bu durumda, uyumun
asgari düzeyde gerçekleflmesi e¤ilimi do¤ar. Yapt›r›mlar gerekli olmakla birlikte, arzulanan
davran›fllar› teflvik etmekten çok arzulanmayan davran›fllar› cayd›rmak için tasarlanm›flt›r. Kanunlar,
kuramsal olarak mutlak de¤erlere ve nesnelli¤e yönlendiklerinden, etik sorunlar›n çal›flma ortam›
içinde ele al›nmas› için gereken esnekli¤i tan›mayabilir. Bu yüzden, her ülkenin kamu çal›-
flanlar›n›n yükümlülüklerini ve onlardan beklenen davran›fl standartlar›n› ne ölçüde yasalar›n belirleyece¤ine
karar vermesi gerekir. Bunu yaparken, mevcut hukuki çerçeveyi, teamülleri ve kültürel
ortam› hesaba katmal›d›r. Ayr›ca, özellikle mevcut e¤ilimin mevzuat› sadelefltirme yönünde
oldu¤u hat›rland›¤›nda, etik yönetimini mevzuata ba¤laman›n bu alandaki zaten artan karmafl›kl›-
¤› körükleyece¤i ihtimali göz önüne al›nmal›d›r.
Bununla birlikte Kanada’n›n kamu yönetimi etik altyap›s›ndaki tamam›yla rehberlik ve teflvik
edici sistem Türkiye gibi etik altyap›s›n› yeni oturtmaya çal›flan ülkeler için bafllang›çta uygun
olmayabilir. Geçmiflten günümüze kamu yönetiminde yolsuzlu¤un yo¤un oldu¤u düflünülürse reh-
268