devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

Zorlama kelimesi, memuriyet görevinin suistimaliyle ilgili tan›mlamalarda ve tart›flmalarda s›kça
karfl›m›za ç›kmaktad›r. Suistimalin do¤mas› için, mutlaka kamu görevlisinin menfaatlerini etkileyebilece¤i
bir özel kifliden ya da kurulufltan haks›z bir ç›kar talep etmesi gerekli de¤ildir. Memuriyet görevinin
suistimalinde kamu görevlisi suistimali bafllatan ve di¤er taraf da buna reaksiyon veren olabilir.
Memuriyet görevinin suistimali denilince, A.B.D.’de oldukça ünlü bir olay akla gelmektedir.
Hava Kuvvetleri Sekreteri Harold Talbott’›n kendisine ait dan›flma flirketi, Hava Kuvvetleri’nin taraf
oldu¤u birçok önemli anlaflma için, baflka flirketlere oldukça kârl› hizmetler sunmufltur. Bu olay›n
ortaya ç›kmas›ndan sonra Talbott, istifa etmeye zorlanm›flt›r. Bu olay, Amerikan tarihinin en ünlü
memuriyet görevinin suistimali vakalar›ndan biri olarak tarihe geçmifltir. 189 Memuriyet görevinin suistimali
ile ilgili yasal düzenlemeler, hemen hemen bütün ülkelerin mevzuatlar›nda bulunmaktad›r.
Yap›sal olarak memuriyet görevinin suistimali, resmi ç›kar ve flahsi ç›kar› ihtiva etmektedir.
Kamu görevlisi, özel ç›karlardan birisini kendi iflletmesi için sa¤lad›¤› avantajla elde etmekte, di-
¤erini de yukar›da verilen örnekte oldu¤u gibi kamuyla ifl yapan firma elde etmektedir. Ç›kar çat›flmas›n›n
bu türü, iki ç›kar aras›ndaki ifl ba¤lant›s› ihtimaliyle ortaya ç›kmaktad›r. 190
Memuriyet görevinin suistimali suçlar›, genellikle rüflvet suçuna benzetilmektedir. Rüflvet söz
konusu oldu¤unda kamu görevlisi, resmi görevi itibariyle ç›karlar›n› etkileyebilece¤i bir özel sektör
kuruluflundan ya da bireyden ekonomik de¤eri olan birfley elde etmektedir. Memuriyet görevinin
suistimalinde kamu görevlisi, karfl› tarafa sa¤lad›¤› ç›kar için bir ücret almamakta, bunun yerini
sahibi oldu¤u ya da mensubu bulundu¤u özel sektör kuruluflunun verdi¤i profesyonel hizmetlerin
karfl›l›¤› almaktad›r. Yukar›daki örnekte Talbott, Hava Kuvvetleri’yle anlaflma imzalayan Avco
adl› flirketten ücret almam›fl; bunun yerine sahibi bulundu¤u flirket Avco’ya dan›flmanl›k hizmeti
verdi¤i için profesyonel dan›flmanl›k ücreti al›nm›flt›r. Dolay›s›yla, meydana gelen suç rüflvet olarak
adland›r›lmamaktad›r.
Piyasa de¤erine göre normal olarak nitelenecek profesyonel dan›flmanl›k hizmeti ücreti ve kamunun
di¤er özel sektör kurulufluyla yapt›¤› anlaflmalarda herhangi bir ekonomik anormallik bulunmamas›,
söz konusu olay› meflru k›lmamaktad›r. Yani Talbott’un flirketi herkese uygulad›¤› tarifeyi
uygulay›p, Avco da normal piyasa de¤erinde bir anlaflma imzalasa bile bu durum, memuriyet
görevinin suistimali olmaktad›r. Bunun nedeni, bütün suistimal durumlar›n›n bu aç›dan “saf”
olmamas›d›r. Ço¤u, “birfley karfl›l›¤›nda birfley” 191 halini almaktad›r. 192 Kamu görevlisinin ald›¤› nor-
189
190
191
192
Abraham McLaughlin, Dante Chinni, Hard-Knock Hearings: Good for Democracy, (17 Ocak, 2001), http://csmonitor.com/cgibin/durableRedirect.pl/durable/2001/01/17/p2s1.htm,
Benzer bir örnek için bkz. U.S. v. Biaggi, 909 F. 2d 662 (2nd Cir., 1990).
Daha fazla örnek için bkz. PAUL H. DOUGLAS, ETHICS IN GOVERNMENT, (1992).
Bkz. STARK, CONFLICT OF INTEREST IN AMERICAN PUBLIC LIFE, s. 60.
Anlam için bkz. http://www.investopedia.com/terms/q/quidproquo.asp.
MODEL CODE OF ETHICS FOR THE U.S. SENATE, HASTINGS CENTER REPORT, (Feb., 1981), s. 27.
118