devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

edilmesidir. ‹fl eti¤i, ifl uygulamalar›ndan, kurumlardan, karar verme organlar›ndan ve bunlar›n genel
insani de¤erlerle iliflkilerinden do¤an ahlaki konular› anlamaya çal›fl›r. 329
Birçok insan, ifl dünyas›n›n tek sorumlulu¤unun kâr maksimizasyonu oldu¤unu ve bu yükümlülü¤ün
de herhangi bir etiksel veya sosyal sorumluluktan üstün geldi¤ini savunmaktad›r. Kapitalizm kiflisel
kazanç aray›fl›yla temellendirilse de, bu sistem, aktörlerinin h›rslar›n› kontrol etmesini de kapsar. 330
Uluslararas› ticaret, küreselleflme ve iletiflim teknolojilerindeki ilerlemeler, çeflitli gruplar›n küresel
ifl eti¤i standartlar›n›n oluflturulmas› yönündeki bask›lar›n› art›rm›flt›r. Bu gruplar›n endiflelerine
cevap olarak de¤iflik etik standartlar önerilmifl ve oluflturulmufltur. Küresel standartlar, tipik
olarak üç grup taraf›ndan önerilmifltir: özel sektör, sivil toplum örgütleri ve kamu sektörü. 331 Baz›
standartlar, örne¤in OECD taraf›ndan yay›nlanan “Çokuluslu fiirketler ‹çin K›lavuz ‹lkeler”, bu üç
grubun katk›lar›yla oluflturulmufltur. Etik standartlar, öneren gruba göre de¤ifliklik göstermektedir.
Örne¤in, kamu sektörü taraf›ndan önerilen etik standartlar›n odak noktas› genifltir. Tipik olarak
devletin uluslararas› ticaretteki durumunu ve de¤iflik düzenleyici çevrelerin örtüflen düzenlemelerini
içerir. OECD k›lavuz ilkeleri gibi baz› etik ilkeler, yolsuzluk karfl›t› düzenlemeleri ve daha hakkaniyetli
bir küresel ticaret ortam› yaratabilme yönündeki çabalar› kapsamaktad›r. Yolsuzluk karfl›t›
önlemler söz konusu etik ilkelerin kapsam›nda olan en önemli konulardan birisidir. Bunun nedeni
ise, OECD ve Uluslararas› Saydaml›k Örgütünü’nün yolsuzlu¤un zarar›n› ölçme ve ortadan
kald›rma yönündeki uzun dönemli çabalar›d›r.
5.1.1.8.1.2. ‹fl Eti¤i ve Kamu Yönetiminde Etik
Özel sektörün, bir ülkenin bütünlük sisteminin muhafazas›nda özel bir rolü vard›r. Bu rol, sadece
flirketlerin merkezlerinin oldu¤u yerde de¤il, faaliyet gösterdikleri bütün piyasalarda geçerlidir.
fiirketlerin yaln›zca pay sahiplerine kâr sa¤lamak için var oldu¤u anlay›fl›, günümüzde yerini
flirketlerin sosyal sorumlulu¤u oldu¤u anlay›fl›na b›rakmal›d›r. 332 Geliflen flirket sorumlulu¤u anlay›-
fl›, kamu yönetiminde etik d›fl› faaliyetlerle savaflma konusunda güçlü bir araç haline gelmelidir. 333
329
330
331
332
333
Bkz. MADSEN, SHAFRITZ, ESSENTIALS OF BUSINESS ETHICS, (1990), s. 2. “Ahlaki standartlar› rahatça ifade edebilmenin güç
oldu¤u ve s›n›rlar›n›n kesin olmad›¤› sonucuna varmak, bu standartlar›n gereksiz ve varolmayan standartlar oldu¤u anlam›na
gelmez. Etiksel yaklafl›m›m›z›n kayna¤› ne olursa olsun do¤ru fleyi tan›y›p onu yapmam›z› sa¤layacak ahlaki ikilemlerle
yüzleflmekten kaç›namay›z. Dahas› ifl kariyer planlar› yapanlar için bu ikilemlerin gerekli bir biçimde uygulamalar› olacakt›r.
Çal›flanlar, hissedarlar, tedarikçiler, müflteriler ve genel olarak toplum bu ikilemlerin uygulamalar›ndan pay›n› alacakt›r.” Bkz.
L. Reynolds, The Ethics Audit, BUSINESS ETHICS MAGAZINE, (Temmuz-A¤ustos, 1992) s. 20-22.
Bkz. ROBERT A.G. MONKS AND NELL MINOW, CORPORATE GOVERNANCE, (2004), s. 86.
Bkz. John A. N. Lee, Jacques Berleur, Progress Towards a World Wide Code of Conduct, Presented at the SIGCAS Conference
on Ethics, Gatlinburg TN, (11-13 November 1994).
Cüneyt Yüksel, Küresel Ekonomide fiirket Yönetiflimi: Uluslararas› fiirketlerin Risk Yönetimi ve Uyum Programlar›, GÜNCEL
HUKUK, S: 6, (Haziran, 2004), s. 38.
63 uluslararas› flirket Davos’ta düzenlenen 2005 Dünya Ekonomi Forumu’ndan önce veya bu Forum’da rüflvet karfl›t› ilkeleri
imzalay›p, rüflvete karfl› düzenlemeleri uygulamak için ilk ad›m› atm›fllard›r. Bkz Transparency International Press Release, (2
fiubat, 2005), http://www.transparency.org/pressreleases_archive/2005/2005.02.2.63%20multin_comp_implem_a_bribery.htm.
190