devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

3.2.5. Kamu Görevinden Özel Menfaat Elde Edilmesi
Kamu görevinden özel menfaat elde edilmesi durumunda kamu görevlisi kamu görevi dolay›-
s›yla elde etti¤i yetenekleri ve kazan›lm›fl makamsal önemini kullanarak bunu kiflisel hesab›na aktarmaktad›r.
Bu durum, resmi göreviyle ba¤lant›l› olmak kayd›yla, verdi¤i hizmetlerin karfl›l›¤› olarak
ald›¤› parada, yapt›¤› konuflmalarda elde etti¤i onur ücretlerinde, üniversitede ya da baflka bir
ö¤renim kurumunda ders vermesi halinde ald›¤› maaflta, yazd›¤› kitaplar dolay›s›yla ald›¤› avansta,
gitti¤i konferanslarda masraflar›n›n ödenmesinde 206
ya da kat›ld›¤› hay›r amac›yla düzenlenen turnuvalarda
masraflar›n›n ödenmesinde kendini göstermektedir. 207 Bir bakanl›kta çal›flan bir kamu görevlisinin,
üniversitede kendi resmi ifliyle ilgili ders vermesi halinde ald›¤› maafl veya bir memurun
çal›flt›¤› kurumla ifl yapacak firmalara yol göstermesi amac›yla bir el kitap盤› yaz›lmas› için bir yay›n
flirketiyle anlaflmas› ve bu flirketten para kabul etmesi durumunda iki kamu görevlisinin de üniversitenin
ya da yay›n flirketinin özel ç›karlar›n› etkileyecek bir fley yapmalar›na gerek yoktur. Burada
sorun, kamu görevlisinin kamu makam›ndan istifade ederek bunu paraya çevirmesidir. Özel
menfaatin flekli ne olursa olsun, kamu görevlisinin kamu göreviyle ilgili yapt›¤› muhakemelerde,
verdi¤i kararlarda ya da performans›nda bu özel menfaatlerin herhangi bir etkisinin olup olmad›¤›-
n›n araflt›r›lmas›na gerek görülmemektedir. 208 Quid pro quo (birfley karfl›l›¤›nda birfley) halinin varl›¤›
flart› aranmadan, bu tarz özel menfaatler yasaklanmakta ya da k›s›tlanmaktad›r. 209
Türkiye’de bu konu, kamu görevlilerinin yazd›klar› kitaplar karfl›l›¤›nda yüksek telif ücretleri
almalar› ba¤lam›nda tart›fl›lm›flt›r. Böyle bir durumda kamu görevlisinin özel menfaat elde etmesi
rüflvet veya yolsuzluk olarak de¤erlendirilemese de etik olmad›¤› aç›kt›r. Kamu görevlisi, kamu
makam›n›n kendisine sa¤lad›¤› konumu kullanarak kiflisel ç›kar elde etmektedir. Bu ve buna benzer
durumlar, do¤rudan kamusal zarar ortaya ç›kmasa da kamu hizmetinin bütünlü¤ü zarar gördü¤ünden,
bir ç›kar çat›flmas› hali olarak yasaklanmal›d›r.
206
207
208
209
Bkz. Office of Government Ethics Regulations on Private Travel Payments, 102nd Congress, 2nd Session, (5 Mart, 1992). Ayr›ca
bkz. Federal Travel Regulations: Acceptance of Payment from a Non-Federal Source for Travel Expenses, 57. Fed. Reg. 52,
283, 53, 285 (1992).
Bkz. U.S. House of Representatives, Committee on Standards of Official Conduct, House Ethics Manual, 102nd Congress, 2nd
Session, (Nisan, 1992), s. 83.
Amerika’da konuyla ilgili düzenlenen 1989 tarihli Kanun kamu görevlisinin resmi göreviyle ba¤lant›l› olsun olmas›n bu tarz
menfaatleri kabul etmesini yasaklamaktayd›. Bkz. Section 501(b), of the Ethics in Government Act, as added by section 601(a)
of the Ethics Reform Act of 1989. Daha sonra kanunda yap›lan bir de¤ifliklikle bu tarz menfaatler “kamu görevlisinin resmi göreviyle
ba¤lant›l› olmas›” flart›yla yasaklanm›flt›r. Bkz. http://rf-web.tamu.edu/security/secguide/Ethics/Honorari.htm. Ayr›ca bkz.
United States v. National Treasury Employees Union, 115 S. Ct. 1003 (1995).
Bkz. STARK, CONFLICT OF INTEREST IN AMERICAN PUBLIC LIFE, s. 74.
121