devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

ya ç›karmaktad›r. Takdir yetkisinin günümüz kamu yönetimi reformlar› çerçevesinde art›r›lmas› ise, öncelikle
kamu yönetiminde etik standartlar›n yerlefltirilmesini gerekli k›lmaktad›r. Takdir yetkisi, yöneticilerin
kiflisel niteliklerinin geliflmesini gerektirmektedir. Bir kamu yöneticisinin en önemli kiflisel özelliklerinden
birisinin “etik karar alma yetisi” oldu¤u göz ard› edilmemelidir. 287
‹dari ifllemin konusunu, nedenini, usul ve fleklini seçme konusunda takdir yetkisi olan kamu görevlileri,
temel etik de¤erlere ba¤l› kalarak karar almal›d›rlar. Kamu görevlisi, takdir yetkisini kullan›rken
diledi¤ince davranmamal›, gerekli inceleme ve araflt›rmalar› yapt›ktan ve bunlar› somut kan›tlarla
destekledikten sonra takdir yetkisini kullanmal›d›r. Takdir yetkisinin bulundu¤u durumlarda bile kamu
görevlisi ya da kamu kurumu gerekçe göstermeli ve bu gerekçesinde hakl› olmal›d›r.
Kamu görevlisi takdir yetkisini kullan›rken eflit durumlarda eflit uygulamalar yapmak zorundad›r.
Kamu görevlisi mevzuat›n kendisine b›rakt›¤› serbest alan içinde kalmal›, eflitlik ilkesini gözeterek
kamu yarar› amac›ndan ve kamu hizmetinin gereklerinden ayr›lmamal›d›r. 288 Kamu görevlisi,
takdir yetkisini kullan›rken nesnel, uygun ve geçerli gerekçelere dayanmal›, dürüstlük, tarafs›zl›k,
profesyonellik, onur ve hukukilik ilkelerinden ayr›lmamal›d›r.
Yolsuzlu¤un dinamiklerini aç›klayan yal›n bir formüle göre yolsuzluk, hesap verme sorumlulu-
¤unun olmad›¤› bir durumda tekelci güçle takdir yetkisinin kullan›lmas› sonucu ortaya ç›kmaktad›r. 289
YOLSUZLUK = (TEKELC‹ GÜÇ + TAKD‹R YETK‹S‹) - HESAP VERME SORUMLULU⁄U
Takdir yetkisinin s›n›r›n›n mu¤lak tan›mlarla de¤il, aç›k ve anlafl›l›r flekilde belirlenmesi gerekir.
Böylece, kamu yönetiminde etik d›fl› davran›fllar›n s›kl›kla ç›kt›¤› alan olan “idari takdir yetkisi”nin
kamuda yaratt›¤› zararlar azalt›labilir.
287
288
289
Bkz. . Donal P. Warwick, The Ethics of Administrative Discretion, in JOEL L. FLEISHMAN, LANCE LEIBMAN, MARK H. MOORE
EDS., PUBLIC DUTIES: THE MORAL OBLIGATIONS OF GOVERNMENT OFFICALS, (1981), s. 93-127; Wayne A. R. Leys, Ethics
and Administrative Discretion, in WILLA BRUCE ED., CLASSICS OF ADMINISTRATIVE ETHICS, (2001), s. 27-48.
“...Yasa önünde eflitlik herkesin her yönden ayn› kurallara ba¤l› olaca¤› anlam›na gelmez. Anayasa’n›n amaçlad›¤› eylemli de¤il
hukuksal eflitliktir. Eflitlik ilkesi, birbirinin ayn› durumda olanlara ayr› kurallar›n uygulanmas›n› ve ayr›cal›kl› kifli ve topluluklar
yarat›lmas›n› engeller. Ayn› durumda olanlar için ayr› düzenleme Anayasa’ya ayk›r›l›k oluflturur. Ancak, durumlar›ndaki farkl›l›k,
de¤iflik kurallar› ve uygulamalar› gerekli k›labilir. Bu durumda eflitlik ilkesi zedelenmez...”. Bkz. Anayasa Mahkemesi’nin E.
1999/17, K. 1999/35, T. 14.9.1999 say›l› karar› Resmi Gazete Tarihi 19.04.2000, Say›: 24025.
Bkz. M. Hakan Özbaran, Yolsuzluk ve Bu Alanda Mücadele Eden Uluslararas› Örgütler ve Birimler, SAYIfiTAY DERG‹S‹, SAYI:
50-51, (Temmuz, Aral›k, 2003), s. 17. Söz konusu Dergi’ye http://www.sayistay.gov.tr/yayin/dergi/icerik/der50m2.pdf adresinden
de ulafl›labilmektedir.
163