devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

xon istifa etmifl ve Amerika’da devlette etikle ilgili birçok yasal düzenleme bu tarihten sonra yap›lm›flt›r.
‹talya’da ise 1945-1987 döneminde kamu kaynaklar›n›n yasa d›fl› kullan›ld›¤› 101 yolsuzluk
olay› belirlenmifltir. Yarg›ç Giovanni Falcone’nin May›s 1992’de öldürülmesinden sonra ‹talya’da
gündeme gelen soruflturmalarda çok say›da siyasetçi, bürokrat ve ifladam› sorgulanm›flt›r.
1992-94 döneminde hakk›nda soruflturma yürütülen 228 milletvekilinden 111’inin dokunulmazl›¤›
kald›r›lm›flt›r.
Japonya’da 1955’ten 1993’e de¤in, Liberal Demokrat Parti’nin on befl baflbakan›ndan dokuzu
hakk›nda yolsuzluk iddialar› ya da soruflturmalar› gündeme gelmifltir. 1976’da ortaya ç›kan Lockheed
skandal› sonucunda eski baflbakanlardan Kakuei Tanaka dört y›l hapse mahkum olmufltur.
Türkiye’de kamu yönetiminde etik d›fl› faaliyetlere s›kça rastland›¤› bilinmektedir. Bunlar›n
aras›nda, baz› milletvekilleri, bakanlar, yarg› mensuplar› ve kamu görevlilerinin adlar›n›n kar›flt›¤›
rüflvet yolsuzluklar›, ihale yolsuzluklar›, banka yolsuzluklar›, pahal› hediyeler al›nmas› say›labilir.
Türkiye, çeflitli uluslararas› kurumlar›n araflt›rmalar›nda saydaml›k ve etik standartlar konusunda
hep s›n›fta kalmaktad›r. Üstelik, yolsuzlukla mücadele eden uluslararas› ve ulusal kurulufllar›n
uyar›lar›na ve ortaya konulan çarp›c› gerçeklere ra¤men, yolsuzlukla savafl konusunda gerekli ilerleme
sa¤lanamam›flt›r. Avrupa Birli¤i’ne (AB) tam üye olmaya çal›flt›¤›m›z ve müzakerelere bafllad›¤›m›z
bu süreçte, “yolsuzluklar” sorununun AB’nin tam üyeli¤imize bak›fl›nda ciddi bir rahats›zl›k
konusu oldu¤u ortadad›r. AB’nin 9 Kas›m 2005 tarihinde Türkiye ile ilgili yay›nlad›¤› ‹lerleme
Raporu’nda “[...]yolsuzlukla mücadele alan›nda biraz daha ilerleme sa¤lansa da yap›lan araflt›rmalar›n
yolsuzlu¤un Türkiye’de çok büyük bir sorun olarak devam etti¤i gerçe¤inin alt›n› çizdi¤i unutulmamal›d›r,”
denilmektedir. 3
Türkiye’de kamu yönetiminde etik d›fl› faaliyetler ve yolsuzluk konusundaki endifle verici tablo,
sadece AB ‹lerleme Raporu ile çizilmemektedir. Dünya Bankas›’n›n yay›nlad›¤› “yat›r›m ve iflletme
sürecindeki sorunlar” ve “ifl kurma aflamas›ndaki bürokrasi” konular›n› içeren Global Yat›-
r›m ‹klimi-2005 Raporu’nda, 4
Türkiye’deki etik d›fl› faaliyetler ve yolsuzluklar konusunda çarp›c›
veriler dikkat çekmektedir. Rapora göre, Türkiye’deki firmalar y›ll›k sat›fllar›n›n binde 6’s› kadar
tutar›n› “yetkililere hediye” olarak, müfettifl ve denetimlerden kaçmak, izin ve ruhsat almak veya
bürokratik süreci h›zland›rmak ya da ihaleyi kazanmak için gayri resmi flekilde yapt›klar› ödemelere
harcamaktad›rlar. Ayr›ca, Türkiye’de yat›r›mc›lar›n yüzde 33’ü hukuka güvenmemektedir.
Dünya Bankas›’n›n 2004 y›l› çal›flmas› da yat›r›mc›lar›n büyük bir ço¤unlu¤unun bürokrasiyi bir
3
4
Bkz. 9 Kas›m 2005 tarihinde yay›nlanan Avrupa Birli¤i Komisyonu “Türkiye ile ilgili ‹lerleme Raporu”
http://www.europa.eu.int/comm/enlargement/report_2005.
Bkz. WORLD BANK WORLD DEVELOPMENT REPORT: A BETTER INVESTMENT CLIMATE FOR EVERYONE, http://siteresources.worldbank.org/INTWDR2005/Resources/complete_report.pdf.
40