devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

• Hukuk kurallar›, yaz›l›d›r. Oysa, etik kurallar› ço¤unlukla yaz›l› olmayan normlard›r. Bu ayr›m›n,
günümüz aç›s›ndan giderek ortadan kalkt›¤›n› görmekteyiz. Zira günümüzde çeflitli meslekler
için etik davran›fl giderek yaz›l› bir hale gelmektedir. Bununla birlikte, kamu yönetiminde etik
ilkeler de kodlar halinde sistemlefltirilerek yaz›l› hale getirilmektedir.
• Hukuk kurallar›, “d›fla yönelik”tir. Daha aç›k bir ifadeyle, hukuk kurallar›n›n amac›, insan
eylem ve davran›fllar› sonucunda baflka insanlar›n zarar görmesini engellemektir. Etik kurallar› ise,
daha ziyade “içe yönelik”tir. Etik kurallar›nda kiflilerin ya da organizasyonlar›n kendi kendilerini
kontrol etmeleri ve etik olmayan davran›fllar›n› s›n›rland›rmalar› geçerlidir. Otokontrol mekanizmalar›,
günümüzde kurumsal kontrol mekanizmalar›na dönüflmektedir.
• Hukuk kurallar›, devlet taraf›ndan oluflturulur. Etik kurallar› ise, devletin yan› s›ra di¤er organizasyonlar
taraf›ndan da oluflturulabilir. Örne¤in, etik kurallar› devlet taraf›ndan oluflturulaca¤› gibi (yasama
organ›), ba¤›ms›z sivil toplum kurulufllar› ve özel organizasyonlar taraf›ndan da oluflturulabilir.
• Hukuk, bir deyiflle “resmi etik kurallar›” olarak da kabul edilebilir. Etik ise, hukuk kurallar›ndan
farkl› olarak, genellikle, gayri resmi kurallard›r. Örne¤in, vergi kanunlar› vergi kaçakç›l›¤›-
n› etik d›fl› bir davran›fl olarak kabul etmekle kalmaz, ayn› zamanda yapt›r›mlar (hapis cezas›, vergi
cezas› vs.) öngörür. Etik ise, vergi kaçakç›l›¤›n›n sadece yanl›fl bir davran›fl oldu¤unu belirtir.
Yani hukuk resmi; etik ise gayri resmi kurallar bütünüdür. 40
Ancak, bu durum günümüzde de¤iflim
göstermektedir.
Günümüzde etik standartlar›n belirlenebilmesi ve kamu yönetiminin her kesiminde
etik davran›fl›n zorunluluk haline getirilmesi için etik kurallar da resmileflmekte ve kanunlaflmaktad›r.
Ülkemizde, “5176 say›l› Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulmas› Hakk›nda Kanun”
ve “Kamu Görevlileri Etik Davran›fl ‹lkeleri ile Baflvuru Usul ve Esaslar› Hakk›nda Yönetmelik”
kamu yönetiminde etik davran›fl kurallar›n› düzenlemektedir.
Art›k hukukta oldu¤u gibi, etik ilkelerin yapt›r›m› da maddi hale gelmeye bafllam›flt›r.
Ülkeler, etik ilkeleri kodifiye etme yoluyla bu ilkelere maddi birer karakter kazand›rmakta, aynen
di¤er kanunlar›n ihlalleri gibi etik standart ya da ilkelerin ihlali de devlet taraf›ndan maddi
yapt›r›mlara tabi tutulmaktad›r (örne¤in disiplin cezalar›).
40
Bkz. C. C. AKTAN, AHLAK VE AHLAK FELSEFES‹, (1999).
60