devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

maktad›r. Kamu sektöründe kabul edilen mesleki etik ilkelerin bafl›nda topluma kendini adama,
objektif karar verebilme, nesnellik, tarafs›zl›k, uzmanl›k bilgisi, vatandafllar›n taleplerine tarafs›z ve
eflit bir biçimde cevap verebilirlik gelmektedir.
1.6. Yasad›fl›, Etik D›fl› Davran›fllar ve Yolsuzluk
Yasad›fl› davran›fl, a¤›r suçlardan küçük ihlallere kadar yasalara ayk›r›l›kt›r. Etik d›fl› davran›fl
ise, etik kural, ilke ya da de¤erlere ayk›r›l›k ve uygunsuzluk, teamül ya da uygulamaya ayk›r›l›k
olarak tan›mlan›r. Yolsuzluk, bu bafll›klardan herhangi biri alt›nda de¤erlendirilebilir.
‹nsanl›k tarihi boyunca var olan yolsuzluk, zamana ve ülkeye ba¤l› olarak azal›p artmakla birlikte
her dönem varl›¤›n› sürdürmüfltür. Günümüzde yolsuzluk, uluslararas› alanda, toplumun güvenli¤i
ve istikrar›n› tehlikeye düflürme, toplumsal, ekonomik ve siyasi geliflmeyi tehdit etme ve demokratik
ve ahlaki de¤erleri zay›flatma kapasitesine sahip, toplumdaki en önemli problemlerden biri olarak
kabul edilmektedir. Bu durum, hem uluslararas› hem de ulusal düzeyde geçerlidir. Gerçekten de
küreselleflmeyle birlikte yolsuzlu¤un uluslararas› boyutu önem kazanm›flt›r. Bu nedenle, yolsuzlu¤un
azalt›lmas› hem uluslararas› hem de ulusal düzeyde öncelik kazanmaktad›r. Planl› çabalar, tecrübelerin
paylafl›lmas› ve yolsuzlukla mücadele standartlaflmay› gerektirmektedir. 72
Etik ihlali, yolsuzluktan çok daha kapsaml› bir kavramd›r. Bilindi¤i gibi her türlü yolsuzluk
etik ihlalidir. Ancak, her etik ihlali yolsuzluk olarak de¤erlendirilemez. Buna ra¤men kamuoyunda
etik d›fl› faaliyet denilince genellikle yolsuzluk anlafl›lmaktad›r. Örne¤in, müftülükte görevli
devlet memuru bir imam›n, turizm il müdürü olarak atanmas›n›n yolsuzluk olarak de¤erlendirilmesi
tart›flmal›d›r, fakat burada bir etik ihlali oldu¤u çok aç›kt›r. fiunu da belirtmekte fayda vard›r
ki yolsuzlu¤un ortaya ç›kmas› etik de¤erlere uymamakla bafllar.
Yolsuzluk, kavram olarak henüz siyaset bilimi literatüründe bütünüyle tan›mlanm›fl de¤ildir. 73
Bugüne kadar, yolsuzluk hakk›nda çok de¤iflik bilimsel tan›mlar yap›lm›flt›r. Gerek ilgili kurulufllar,
gerekse akademik çevrelerde kabul edilen en yayg›n ve genel kabul görmüfl tan›ma göre yolsuzluk,
“kamu gücünün özel ç›karlar amac›yla kötüye kullan›lmas›”d›r. Bunun yan›nda da-
72
73
B‹RLEfiM‹fi M‹LLETLER UYUfiTURUCU KONTROLÜ VE SUÇ ÖNLEME OF‹S‹ ULUSLARARASI SUÇ ÖNLEME MERKEZ‹ YOL-
SUZLU⁄A KARfiI GLOBAL PROGRAM EYLEM PLANI, (fiubat, 1999).
David H. Bayley yolsuzluk tan›m›n› flu flekilde yapmaktad›r: “Özellikle rüflvet fiili ile çok yak›ndan iliflkili olan yolsuzluk (corruption)
flahsi menfaat sa¤lama çabas›n›n bir sonucu olarak yetkinin kötüye kullan›m›n› ifade eden bir terimdir. fiahsi menfaatin
mutlaka para olmas› gerekmez.” Bkz. David H. BAYLEY, The Effects of Corruption in Developing Nation, in ARNOLD J. HEI-
DENHEIMER, MICHAEL JOHNSTON, VICTOR T. LEVINE, EDS., POLITICAL CORRUPTION-A HANDBOOK, (1990), s. 935-953.
Bir baflka tan›m ise Joseph S. Nye taraf›ndan flu flekilde yap›lm›flt›r: "Kamu yönetiminde özel baz› nedenlerden dolay› (aile ya
da yak›nl›k iliflkisi gibi) parasal veya mevkisel bir ç›kar sa¤lama davran›fl›; özel ç›kar sa¤lama amac›yla çeflitli yollarla kurallar›n
ihlal edilmesi; örne¤in, “rüflvet, nepotizm, kaynaklar›n yanl›fl yönlendirilmesi ve benzeri flekillerde ç›kar sa¤lama." Joseph J. Nye,
Corruption and Political Development: A Cost-Benefit Analysis, in HEIDENHEIMER ET AL, (1990), s. 963-985. Jacop Van
Klaveren'in tan›m› ise flu flekildedir: "Yolsuzluk, bir kamu görevlisinin devletten ekstra bir gelir sa¤lama gayesiyle yetkisini
kötüye kullanmas› demektir." Jacob Van Klaveren, The Concept of Corruption, in HEIDENHEIMER ET AL (1990), s. 25-29.
71