devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

disi, örgütün iç kontrol sisteminin bir parças›d›r ve iç denetimin kapsam›na yaln›zca finansal kontrol
de¤il, iç kontrolun bütün yönleri dahildir. 257
Hemen hemen tüm OECD ülkelerinde, yöneticilerin yolsuzlu¤u mümkün k›lacak herhangi bir
hususu görüp ortaya ç›karmas›n› kolaylaflt›ran iç kontroller oluflturulmufltur. OECD 2000 Raporu,
OECD ülkelerinin ya iç mevcut hukuki önlemleri güçlendirdi¤ini ya da yeni hukuki çerçeveler
oluflturduklar›n› göstermektedir. OECD co¤rafyas›nda benimsenen bir araç olan iç kontrollerle, kamu
kaynaklar›n›n yönetiminin izlenmesi ve bireysel eksikliklerle sistemik zaaflara dikkat çekilmesi
suretiyle yolsuzlukla mücadeleye katk›da bulunulur. ‹ç kontrol amaçl› gözden geçirmelerde ayr›ca,
yönetimin iyilefltirilmesi için önerilerde bulunulur ve baz› vakalarda siyasi kademe do¤rudan
bilgilendirilir. ‹ç kontrollerin niteli¤i, s›kl›¤› ve takip mekanizmalar› ülkeden ülkeye de¤iflir. Ço¤u
ülkede, her kurum ve dairede iç kontrol mekanizmalar› mevcuttur ve y›ll›k olarak ya da ihtiyaç
duyuldu¤unda gözden geçirmeler yap›l›r. Bulgular, genellikle yaln›zca teflkilat yönetimlerine duyurulur.
Yaln›zca birkaç ülke, raporlar› kamuoyuna açar. ‹ç kontrol incelemelerine ço¤u kez, bu sistemlerin
de etkilili¤ini kontrol eden bir tür d›fl denetim efllik eder. 258
4.2.3.3. D›fl Kontrol Sistemleri
D›fl denetim, hesap verme sorumluluk zincirinde önemli bir halkad›r. D›fl denetim, hem kaynak
sa¤layan seçilmifl ya da atanm›fl kiflilere yönelik olarak yukar› do¤ru, hem de yararlananlara,
vergi mükelleflerine ve kamuoyuna yönelik olarak d›fla do¤ru hesap verme sorumlulu¤unu güçlendirmektedir.
259
Hesap verme sorumlulu¤u, “genellikle, yüksek denetim kurumunun ilgili kurumda inceleme yaparak
rapor haz›rlamas›, bu raporun yasama taraf›ndan incelenmesi, yasaman›n yürütmeye tavsiyelerde
bulunmas› ve yürütmenin cevap vermesi fleklinde dört ad›m”dan oluflmaktad›r. 260
D›fl denetimin amaçlar›n› afla¤›daki flekilde s›ralamak mümkündür: 261
• D›fl denetim, “aç›k, saydam ve hesap verebilir olmak” iddias›n› tafl›yan ça¤dafl demokrasinin
ifllemesinde önemli bir rol üstlenebilir ve üstlenmelidir.
257
258
259
260
261
Bkz. FIDELMA WHITE, KATHRYN HOLLINGSWORTH, AUDIT, ACCOUNTABILITY AND GOVERNMENT, (1999).
Bkz. OECD, 2000.
‹ngiltere’de Say›fltay, Denetim Komisyonu, ‹skoçya Denetim Kurumu ve Kuzey ‹rlanda Denetim Ofisi’nin oluflturdu¤u Kamu
Denetim Forumu taraf›ndan haz›rlanan “Kamu Denetiminin (D›fl Denetimin) Prensipleri” bafll›kl› rapor.
Bkz. IFAC Kamu Sektörü Komitesi, “Kamu Sektöründe Hesapverme Sorumlulu¤u Düzenlemelerine Genel Bak›fl: Kamu
Sektöründe Kurumsal Yönetiflim Yönetim Kurulu Perspektifi” bafll›kl› ikinci bölümü, (Çev. Baran Özeren), (2001).
BKZ. LORD SHARMAN OF REDLYNCH, HOLDING TO ACCOUNT TO ACCOUNT (THE REVIEW OF AUDIT AND ACCOUNT-
ABILITY FOR CONTROL GOVERNMENT), (2001), http://www.hm-treasury.gov.uk/media-store/otherfiles/38.pdf.
153